ارزیابی شاخص زیستی آلودگی و فون کفزیان نهر مادرسو پارک ملی گلستان

هدف از این مطالعه شناسایی ماکروبنتوزهای رودخانه مادرسووبررسی فراوانی آنها در ایستگاه های مختلف در ماه های مختلف بود. نمونه برداری به صورت ماهانه از فروردین ۱۳۸۵ تا اسفند ۱۳۸۵ انجام شد. نمونه های ماکروبنتوز توسط نمونه بردار سوربر جمع آوری شدند. نمونه های جمع آوری شده توسط محلول فرمالین ۴ درصد، تثبیت و جهت بررسی به آزمایشگاه منتقل گردید. در آزمایشگاه نمونه ها شناسایی و شمارش شدند. دبی و درجه حرارت آب هر ایستگاه در زمان های نمونه برداری ثبت شد. نتایج نشان داد که در اکثر ماه های نمونه برداری بیشترین فراوانی مربوط به لاروهای Ephemeroptera، Trichoptera و Diptera بود. در بین افراد راسته Diptera سه خانواده Chironomidae، Simulidae و Tabanidae با درصد فراوانی به ترتیب ۶۴، ۱۷ و ۱۷ درصد غالبیت داشتند. بیشترین تعداد افراد راسته های Ephemeroptera و Trichhoptera در ماه مرداد مشاهده شد، درصورتی که بیشترین تعداد افراد راسته Diptera در اردیبهشت و همچنین بهمن ماه مشاهده شد. کاهش افراد این راسته در اسفند و فروردین را می توان به بالا بودن دبی آب در این دو ماه نسبت داد. با توجه به درصد فراوانی موجودات کفزی در ماه های مختلف، افراد راسته Ephemeroptera غالبیت بیشتری داشته است. هر چند در برخی ایستگاه ها (به خصوص ایستگاه ۵) افراد راسته Diptera غالبیت بیشتری داشته اند که این امر به دلیل ورود فاضلاب روستای تنگراه و چند رستوران به این منطقه می باشد. در تابستان تعداد افراد Diptera (به خصوص خانواده Chironomidae) کاهش قابل توجهی یافت. احتمالا دلیل این امر مهاجرت عمودی از کف به سطح و به خصوص فعالیت تغذیه ای کفزی خواران می باشد. از آنجا که بافت بستر در رودخانه مادرسو عمدتا قلوه سنگی است، و از طرفی بار مواد آلی در این رودخانه یکسان است (به دلیل عدم وجود آلاینده عمده به غیر از ایستگاه ۵)، تنوع ماکروبنتوزها تفاوت چندانی در بین ایستگاه های مختلف نداشت. در نتیجه گیری کلی با توجه به وجود راسته های حساس به آلودگی، می توان بیان داشت که رودخانه مادرسو دارای آبی با خصوصیات کیفی مناسب می باشد. بروز سیلاب فصلی در اواسط مرداد باعث کاهش چشمگیر ماکروبنتوزها در این رودخانه می شود. میزان تنوع در این رودخانه پس از سیل سال های اخیر کاهش یافته است.

کلیدواژه ها:

ماکروبنتوز