نگاهی دوباره به نظریه دلالت اکثار بر وثاقت

مکتب اعتبارسنجی متاخرین که میراث دار مکتب حله در چگونگی رویارویی با احادیث است، با چالش هایی روبرو است. از مهم ترین آن می توان به فقدان توصیف بسیاری از روایان نقش آفرین در انتقال احادیث شیعه، در منابع نخستین رجالی اشاره کرد. توثیقات عام از جمله راهکارها برای رهایی از این چالش است. از میان توثیقات عام، نظریه اکثار، بستر مناسبی برای توثیق بسیاری از راویان مجهول یا تضعیف شده به شمار می رود. در کلمات بزرگان سه بیان برای این نظریه به چشم می خورد که گسترده ترین آن منسوب به سیدموسی شبیری زنجانی است؛ بنابر این بیان اگر یک راوی ثقه جلیل القدر که عادت به نقل از ضعفاء ندارد، به فراوانی از یک راوی ناشناخته نقل روایت کند، فراوانی نقل وی کاشف از وثاقت استاد در نزد راوی مکثر است. دو دلیل اعتبار و حساسیت دانشمندان رجالی در اطلاع رسانی، پشتوانه بنیادین بیان مزبور است. به نظر می رسد مجموعه تقریرات سه گانه با سه ابهام عام و تقریر ویژه سیدموسی شبیری نیز با شش ابهام خاص روبرو است؛ بنابراین پیش از برطرف شدن این ابهامات، نمی توان نظریه اکثار را به عنوان ضابطه ای کلی از توثیقات عام پذیرفت.

کلیدواژه ها:

قاعده اکثار ، توثیق عام ، ضعف