بررسی قیاس و دلایل حجیت آن از منظر امامیه و اهل تسنن

علمای منطق می گویند سه شیوه برای طرق استدلال وجود دارد که عبارت است از :۱-قیاس منطقی ،۲- استقراء، ۳- تمثیل منطقی . اگر در فقه امامیه گفته شده است که قیاس باطل است منظور تمثیل منطقی است نه قیاس منطقی چرا؟ چون قیاس منطقی ارمغان آن قطعی است یعنی قطع آور است و قطعیت آن هم ذاتی است یعنی شارع مقدس آن را تشریع کرده و به رسمیت شناخته است اما تمثیل تسری دادن حکم مسئله ای که معلوم است به موضوع دیگری که حکمش مجهول است به خاطر شباهت میان این دو، ظن آور است قطع آور نیست ، امامیه این نوع قیاس را که مفید ظن است را رد کرده است و برای این ادعا از کلام الهی تمسک جسته است چرا که از کجا معلوم جامع بین آن وجه شباهت جامع بین اصل و فرع باشد. در قیاس منصوصالعله علت تامه معلول از آن تخلف نمی کند یعنی قانونگذار خودش اعلام کرده جامع بین اصل و فرع علت تامه ثبوت حکم در اصل است در مقابل قیاس مستنبط العله هست که حجیت ندارد چون فقیه با استنباط خود آن را درک می کند نه با دلیل معتبری که مورد تایید شارع باشد برخی از اهل سنت قیاس را جزء چهارمین دلیل از دلایل اربعه می دانند و برای استنباط احکام به آن تمسک می کنند البته بین آنها هم در مقبولیت قیاس اختلاف هست و گروهی که با قیاس موافق هستند برای اثبات ادله خود به قرآن، سنت ، اجماع و عقل تمسک جسته اند تا مقبولیت قیاس را در این دلایل با ذکر مثالی بیان کنند. به همین منظور بر آن شدیم به بررسی حجیت و عدم حجیت قیاس در فقه شیعه و عامه بپردازیم . روش تحقیق توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد.

کلیدواژه ها:

قیاس ، تمثیل ، قیاس منطقی ، قطع ، ظن