نسبت انحصارگرایی حداقلی و شمولگرایی ؛ بازاندیشی در نگاه سنتی به انحصارگرایی دینی

در طول تاریخ غالب اشارتهایی که از متون دینی و بزرگان و اندیشمندان دین در زمینه __ تنوع ادیان در دست است ذیل یکی از دو عنوان انحصارگرایی و شمولگرایی قرار می گیرد. طبق تعریف سنتی از انحصارگرایی و شمولگرایی ، انحصارگرایان که طیف غالب در میان دینداران سنتی را شکل می دهند به این باور دارند که دینی که مومن دانب هستند تنها دین حق است و تنها مومنان به آن می توانند نجات یابند. در مقابل شمولگرایان، هرچند بمانندانحصارگرایان به حقانیت انحصاری دین خود باور دارند لیکن نجات را منحصر در مومنان به دین خود نمی دانند و برای اصحاب ادیان دیگر نیز تحت شرایطی بختی برای نجات قایلند. این تقسیم بندی معمولو مالوف بحث تنوع ادیان است که تقریبا مورد وفاق متفکران این حوزه قرار دارد. در عین حال این تقسیم بندی به دلایل مختلفی کافی به نظر نمی رسد و نمی تواند تنوعات این حوزه بویژه رویکردهای مختلف در زمینه __ انحصارگرایی را مورد پوشش قرار دهد از این رو نیازی به بازاندیشی تقسیم بندی سنتی در این زمینه حس می شود بر اساس آن دو رویکرد افراطی و معتدل در میان انحصارگرایان می بایستی مورد تمییز قرار گیرد و با شمولگرایی مقایسه شود.

کلیدواژه ها:

تنوع ادیان ، انحصارگرایی معتدل ، انحصارگرایی افراطی ، شمولگرایی