بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه

هدف از این پژوهش ، بررسی فقهی سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه می باشد ماع یکی از آیین های تصوفکه عبارت است از و|جد(ذوق وشوق) حاصل از شنیدن نغمه الهی که به واسطه آن سالک به جنبش و حرکت در می آید. این آیین عموما در خانقاه برگزار می شود و اکثر صوفیان با بیان شرایطی آن را جایز و حتی برخی لازم می دانند، اما تعداد معدودی از بزرگان صوفیه نیز آن را جایز نمی شمارند. بسیاری از بزرگان صوفیه تلاش کردهاند با استناد به قرآن و روایات جایز بودن سماع را ثابت کنند اما در مقابل آنها بیشتر فقهای شیعه و اهل سنت ، سماع را در باب غناء مورد بررسی قرار داده و قائل به عدم جواز آن شدهاند. نگارنده در این مقاله نتیجه گرفته که اولا سماع صوفیان از مستحسنات صوفیه بوده و به رغم مخالفانی که حتی در میان خود اهل معرفت و تصوف دارد بدعت ضلالت و مذموم به شمار نمی آید؛ ثانیا نسبت مطلق موسیقی که گاهی در مراسم سماع برخی از اقسام آن اجرا می شود و غنای محرم شرعی نسبت عموم و خصوص من وجه بوده و همه اقسام موسیقی شرعا حرام نمی باشد و موسیقی سماع نیز غنای حرام نیست ؛ و ثالثا نسبت حرکات موزون و نمادین و رقصی که در شرع مقدس به عنوان لهو یا لغو حرام است . عموم و خصوص مطلق بوده و فقط بخشی از آن حرکات که موجب تنزل انسان از مقام انسانیت به حیوانیت است ، مورد اشکال بوده و قطعا سماع چنین رقصی محسوب نمی شود.

کلیدواژه ها:

فقهی ، سماع ، مکتب عرفا ، متصوفه ، فقهای امامیه .