بررسی شکاف دیجیتالی آموزش مجازی دانش آموزان در دوران کرونا

پیشینه و اهداف: شکاف دیجیتالی، همانند دیگر شکاف­های اجتماعی، نوعی از نابرابری اجتماعی را شکل می­دهد و این فرم از شکاف اجتماعی، شکاف در دسترسی به ابزارهای دیجیتال و مهارت دیجیتالی است. نابرابری­ها، در دسترسی به ابزارها، دانش و مهارت دیجیتالی می­توانند نابرابری­های اجتماعی و آموزشی را با انتقال دانش­آموز از مدرسه به بازار کار بیشتر کنند و همچنین میزان مهاجرت از روستا به شهر را تحت تاثیر قرار دهند. با از سرگیری آموزش در مدارس و رفع محدودیت­ها، درک این­که چگونه توسعه مهارت­های دیجیتالی در طول همه­گیری کووید-۱۹ برای برخی از دانش آموزان ممکن است نابرابری­های اجتماعی و آموزشی را تشدید کند، اهمیت بیشتری پیدا می­کند؛ زیرا دانش­آموزان در کلاس­های درسی مشابه هم ممکن است یادگیری متفاوت داشته باشند. در واقع، میزان بهره مندی شهروندان از ابزارهای دیجیتالی و رسانه­ای سبب می شود که موقعیت آن­ها و جایگاهشان در جامعه و ساختار فضایی روستا و شهر مشخص شود. از این رو، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی شکاف دیجیتالی آموزش مجازی دانش آموزان استان البرز در طول همه گیری کووید-۱۹ می باشد. روش­ها: تحقیق حاضر، از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی– تحلیلی و از لحاظ جمع آوری اطلاعات، یک مطالعه اسنادی– میدانی است. جامعه آماری مطالعه حاضر، شامل دانش آموزان بخش مرکزی شهرستان کرج در سال ۱۴۰۰ بود، برای جمع­آوری اطلاعات لازم از ابزار پرسش نامه بهره گرفته شد و داده­های مورد نیاز با تکمیل ۱۹۶ پرسش نامه و با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای به دست آمد. در مطالعه حاضر، شکاف دیجیتالی با چهار سطح دسترسی فیزیکی، دسترسی مهارتی، طرز استفاده از کامپیوتر و اینترنت و سطح دسترسی انگیزشی سنجیده شده است. برای بررسی نرمال بودن توزیع داده­ها از آزمون های کولموگروف- اسمیرنوف و شاپیرو- ویلک استفاده شد و برای بررسی مقایسات میانگین از آزمون های ناپارامتری کروسکال والیس و من- ویتنی استفاده شد. نمونه مورد مطالعه شامل مدارس دولتی، غیرانتفاعی، نمونه دولتی، استعداد درخشان و هیات امنایی بوده است. یافته­ها: نتایج، نشان داد که تفاوت قابل توجهی در بین دانش­آموزان از نظر دسترسی به فرصت­های یادگیری مجازی در طول همه­گیری کووید- ۱۹ وجود داشت. دانش­آموزان روستایی، در مقایسه با دانش­آموزان شهری دارای شکاف بالاتری در هر چهار سطح دسترسی فیزیکی، مهارتی، طرز استفاده و انگیزشی هستند. همچنین، طبق یافته­ها ارتباط آماری معنی­داری بین جغرافیای محل سکونت با چالش­های یادگیری آنلاین در چهار سطح دسترسی ذکر شده، مشاهده شد. همچنین، به طور معنی داری دانش­آموزانی که در مدارس دولتی درس می خوانند نسبت به دانش آموزانی که در مدارس غیردولتی درس می خوانند، دارای شکاف دیجیتالی بالاتری هستند. نتایج، نشان داد سطح تحصیلات والدین به لحاظ آماری بر شکاف دیجیتالی دانش­آموزان، تاثیرگذار است و دانش­آموزان دختر، شکاف دیجیتالی کمتری در مقایسه با دانش­آموزان پسر دارند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر، پیشنهاد می شود تلاش­های سیاسی کنونی و آتی با هدف حمایت از دانش آموزان روستایی دارای زمینه­های اجتماعی و اقتصادی محروم، انجام شود تا نه تنها به صورت فیزیکی به اینترنت و سایر ابزارهای دیجیتالی دسترسی پیدا کنند ، بلکه مهارت­های لازم برای یادگیری و استفاده از اینترنت را نیز به دست آورند.

کلیدواژه ها:

شکاف دیجیتالی ، آموزش مجازی ، کووید-۱۹ ، استان البرز