مطالعه نشانه شناسی پوشاک اقوام لرستان در تبیین هویت فرهنگی

پوشاک، یکی از مهم ترین ابزار شکل گیری و توسعه فرهنگ است. پژوهشگران با عبور از دوره ساختارگرایی و عصر مدرنیسم و رسیدن به دوره پست مدرنیسم، توجه ویژه ای به سنن گذشته، آیین و هنر اقوام نشان داده و به مطالعه کهن الگوها، نمادها و هنرهای اقوام پرداخته اند. رویکرد نشانه شناسی، با دیدگاه های سوسور و پیرس در ابتدای نیمه اول قرن بیستم مطرح شده و در بسیاری از پژوهش ها برای خوانش نظام ساختاری و معنایی نشانه و نمادها در آثار هنری به کار رفته است. خوانش تحلیلی پوشاک اقوام با رویکرد نشانه شناسی، گونه ای از این کاربرد است که ما را با لایه های عمیق فرهنگی روبه رو می کند و با جهان بینی و فرهنگ بومی درون تمدن ها آشنا می سازد. در پژوهش حاضر، به مطالعه عناصر به کاررفته در دوازده نمونه پوشاک مردانه و زنانه می پردازیم. برای این کار، مولفه های شکل، رنگ، بافت، اندازه و نقش مایه ها را واکاوی می کنیم. شناخت نشانه های نمادین، آیکون و هایپرآیکون به کاررفته در پوشاک، ما را با مجموعه ای از نظام ارزشی، کارکردهای زیبایی شناختی، فردی، اجتماعی و فرهنگی اقوام آشنا می کند. مسئله اصلی پژوهش، آن است که ماهیت نظام ساختاری و نظام معنایی نشانه و نمادها را در تعامل با هویت فرهنگی متاثر از پوشاک اقوام لرستان، مورد خوانش قرار گیرد. پژوهش، اهداف کاربردی و از نوع کیفی دارد که با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. جمع آوری اطلاعات به روش اسنادی و میدانی از طریق مراجعه به کتابخانه میراث فرهنگی، موزه مردم شناسی و بازارچه های سنتی انجام گرفته است. بررسی ها نشان می دهد که عوامل تاثیرگذار در شکل گیری پوشاک اقوام لرستان عبارت اند از: اعتقادات ملی-آیینی، همچون سنت، آداب و رسوم، مذهب و شرایط اقلیمی. تاثیر این عوامل در شکل، طرح، رنگ و جنس پارچه و بهره گیری از ابزارهای فرهنگی-اقتصادی در یک لباس، بیانگر پوشیدگی، اصالت، زیبایی و ارزش گذاری این اقوام بر فرد و اجتماع است.

کلیدواژه ها:

پوشاک اقوام ، لرستان ، نماد و نشانه ، فرهنگ ، نشانه شناسی