مقایسه گونه شناسانه آبریزهای فلزی دسته دار دوره پیشامغولی و دوره صفوی

بشر از ابتدا تاکنون برای خوردن و آشامیدن، به ساخت انواع ظروف و استفاده از آن ها نیازمند بوده است. آبریزها از جمله ظروفی هستند که برای نوشیدن و شست وشو کاربرد داشته اند. در ابتدا این نوع ظروف از جنس گل و سفال و پس از آشنایی انسان با فلز، در انواع فلزی ساخته شدند. در عصر اسلامی، در مناطقی چون مصر، عراق و ایران ساخت این آبریزها متاثر از فلزکاری پیش از اسلام ادامه یافت و تحت تاثیر پیشرفت فنون فلزکاری رشد کرد. ایرانیان آبریزها را به شیوه های مختلف و با مواد گوناگونی می ساختند. در تاریخ هنر فلزکاری ایران، آبریزهای دوره پیشامغولی و دوره صفوی به سبب توسعه ساخت و شکل گیری سبک های منطقه ای مشهور هستند. این دو دوره به عنوان عصر شکوفای هنر دوران اسلامی شناخته می شوند که یکی را می توان به منزله استمرار سنت های کهن پیشااسلامی به شمار آورد و دیگری را به منزله سرآغازی بر فلزکاری عصر جدید دانست؛ ازاین رو، شناخت شباهت ها و تفاوت های گونه های رایج و بررسی فرمی این ظروف در این دو دوره، به مثابه مقدمه ای بر سبک شناسی فلزکاری دوران اسلامی ایران ضرورت دارد. به همین دلیل، در این نوشتار، آبریزهای فلزی این دو دوره تاریخی به منظور شناخت ویژگی های فرمی انتخاب شده است. مسئله پژوهش در اینجا این است که فرم قسمت های مختلف آبریزهای این دو دوره (بدنه،گردن و دیگر قسمت ها) بررس شود و سپس به مقایسه فرمی آنها در دو دوره پیشامغولی و دوره صفوی پرداخته شود. اطلاعات تحقیق به روش اسنادی با ابزار فیش برداری گردآوری شده است. روش پژوهش، توصیفی-تحلیلی است و نتایج بررسی به شیوه کیفی تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که از لحاظ فرمی، آبریزهای دوره پیشامغولی به چهار گروه فرمی و آبریزهای دوره صفوی به دو گروه فرمی متفاوت با دوره پیشامغولی تقسیم می شوند که این امر، می تواند نشانی از تنوع و ابتکار بیشتر در دوره پیشامغولی در مقایسه با دوره صفوی باشد.

کلیدواژه ها:

آبریز فلزی دسته دار ، دوره پیشامغولی ، دوره صفوی