تحلیل مجسمه های دهه ۸۰ و ۹۰ شهر تهران با رویکرد فرم شناسی و کارکرد

در طول دوره های مختلف تاریخ معاصر شهر تهران، حجمها و مجسمه های شهری میادین همواره از ویژگیهایی برخوردار بوده است که کشف چیستی و چرایی حضور آنها در فضای شهری، میتواند به خوانش زیبایی شناسانه آثار کمک شایانی نماید. نخستین گام در تسهیل این خوانش و تحلیلها، گونه شناسی مجسمههای هر دوره براساس فرم و ریخت و کارکرد و عملکرد آنها است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مجسمه های شهری از منظر زیباییشناسی (فرمشناسی) و کارکرد است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی محسوب میشود. جامعه آماری پژوهش حاضر مجسمه ها و المانهای شهری شهر تهران طی دهه ۸۰ و ۹۰ میباشد (۲۱۹ مجسمه). جهت تحلیل نیز ۲۰ نمونه انتخاب شده است. با بررسی و گونهشناسی آثار در دو دهه ۸۰ و ۹۰ میتوان گفت گونههای مجسمه های غیرفیگوراتیو تنوعی از آثار را در بر میگیرد که براساس فرم بیانی آنها قابل تقسیم به زیرگروه های حجم معماری، حجمهای هندسی و حجمهای نوشتاری است. مجسمه های فیگوراتیو انسانی نیز به دو زیر گروه واقعی و خیالی طبقه بندی شده است. مجسمه های خیالی، آثاری را شامل میشود که به رغم فرم انسانی، مصداقی در واقعیت ندارند و براساس تخیلات ذهنی ساخته شدهاند. در دهه ۸۰ بیشترین حجم مجسمه ها به مجسمه های خیالی (مشاهیر) تعلق دارد ولی دهه ۹۰  رواج مجسمه های واقعی از شخصیتهای علمی و شهدای انقلاب اسلامی و جنگ اتفاق می افتد. نتایج حاکی از آن است که در دهه ۸۰، و ۹۰ عمده مجسمه ها از فرم فیگوراتیو پرخوردار بوده اند. همچنین عمده کارکردهای این مجسمههای شهری شامل ارتقای سطح آگاهی جامعه (انتقال مفاهیم و ارزشهای فرهنگی و مذهبی)، ایجاد زیبایی بصری، هویت بخشی به مکان، القای حس مکان نمایی، تداعی رویدادهای خاص، بازخوانی فرهنگ و نمایش تعلقات دینی و ارزشی، تقویت و تشدید مرکزیت و میدان، معنابخشی به نامگذاری میدان یا مکان، ایجاد یک نشانه و نماد شهری و ایجاد حس تعلق خاطر و آرامش بوده است.

کلیدواژه ها:

المان شهری ، مجسمه سازی ، کارکرد و عملکرد ، فرم شناسی