مدیریت بحران و پدافند غیر عامل

با توجه به دفاع غیرعامل شهرها در مقابل تهدیدات طبیعی - انسانی امری است که از آغاز شکلگیری شهرها همواره مورد توجه بوده ) [۱]۲۰۰۹), Movahhediniaو در طول تاریخ شهرنشینی نیز، پیشگیری و رعایت تمهیدات آن، آماده سازی و مصون ماندن عوامل انسان ساز در مقابل هر نوع بحرانی، تدابیر مدیران شهری را نمایش میدهد Zaboli .(۲۰۱۱ [۲] ,از طرفی در دهه های اخیر افزایش شهرنشینی و تبدیل جهان به مکانهای شهری یکروند غالب شده است. همزمان با چنین افزایشی در فرایند شهرنشینی و شهرگرایی، چالشهای متعددی متوجه شهرها میشود؛ زیرا همسو با پیچیده شدن حیات شهری، شهرها در ابعاد مختلف با مخاطرات طبیعی و بحران تکنولوژیک از یکسو و بحرانهای اجتماعی - امنیتی از دیگر سو مواجه اند, Mohhammadi ۲۰۱۳:[۳] ).در این بین آسیب پذیری فضاهای نامناسب شهری، فضاهای بی دفاع و ناامن، عدم رعایت اصول برنامه ریزی کاربری اراضی شهری و شهرهایی با معماری غلط از عوامل تهدیدکنندهی امنیت شهری بوده و اختالف اساسی در نقاط مختلف شهر به وجود میآورد, Quarol .(۲۰۰۵[۴] بنابراین، با توجه به اینکه شهرها به دلیل گستره ی جغرافیایی وسیع و نقش و اهمیت و تجمع مرکز ثقل، تاسیسات و نیروی انسانی در راس تهدیدات (طبیعی، صنعتی و انسان ساخت) قرار دارند al et Mohhammadian (۲۰۱۸:[۵] ,و در مواردی به صورت هم افزایی عمل میکنند؛ برنامه ریزی مناسب میتواند نقشی اساسی در مدیریت ریسک و کاهش میزان آسیب پذیری شهر در برابر سوانح داشته باشد,al et Parizadi( [۶]۲۰۱۰ ؛ از این رو شناخت عوامل موثر در کاهش ایمنی، مستلزم پیشگیری، آماده سازی و مصون نمودن محیط انسانی در مقابل هر نوع بحرانی است که برنامه ریزان و مدیران شهری باید به آن توجه بیشتری داشته باشندZhou .(۲۰۱۱:[۷] ,همچنین در شرایط کنونی که تعداد و نوع بحرانها و آسیبها به شدت افزایش یافته، اقدامات تدافعی حتی قبل از وقوع حادثه نیز ضرورت مداخله ی موضوع پدافند غیرعامل را مطرح میسازد Movahhedinia .(۲۰۰۹:[۸] ,آبراهام مازلو با طرح سلسله مراتب نیازها، ایمنی و امنیت را یکی از نیازهای پایه ی جوامع بشری دانستهberg de Van ( ۲۰۰۷:[۹] ,و ایمنی را پیش نیاز آسایش شهروندی خوانده است. همچنین سیاستگذاران و صاحب نظران، ایمنی شهری را یکی از اساسی ترین پیش فرضهای جامعه ی جهانی برای برنامه ریزی انسان محور بیان کردهاند. ,Lane[۱۰]۲۰۰۳) در این راستا با توجه به اهمیت ایمنی شهر و علی الخصوص شهروندان، پدافند غیرعامل شهری، بیش از آنکه از قاعده ی استحکام سازه ها تبعیت نماید، میباید از قاعده ی پیشگیری و اندیشه ی هجوم و برقراری ایمنی پیروی نماید , ۲۰۱۱[۱۱] al et Kamran( [۱۲]۲۰۱۷, Rahmani and Taghvayi .از طرفی تحقق الزامات پدافند غیرعامل در حوزهی مدیریت بحران بایستی بر اساس نیازهای عصر معاصر و همچنین آینده نگاری بحرانها مدنظر قرار گیرد.چنانچه روند تکاملی مدیریت بحران به فراخور زمان و با توجه به انواع بحرانها و گسترش روزافزون علم و فنآوری از دیدگاه سنتی به مدرن و فرامدرن گذر کرده و اکنون به ایستگاه دانش محوری رسیده است . . Parizadi, T, Hosseini, H, Shahriari, M (۲۰۱۰) [۲۵]با توجه به اهمیت موضوع هدف از تحقیق حاضر، ارزیابی الزامات پدافند غیرعامل در راستای برنامه ریزی مدیریت بحران در حوزه ی مدیریت شهری میباشد. شهرها به عنوان بزرگترین هسته ی تراکم جمعیتی استان هاشناخته میشوند، و بیشترین میزان نیروی انسانی، سرمایه گذاری، طرح های اقتصادی و زیرساختی را در خود جای داده است و به علت تمرکز بیش ازحد، جانمایی غیراصولی کاربریهای خطرآفرین و انواع معضالت ساختاری و مدیریتی به خصوص در زمینه ی مدیریت دانش و اطال عات و نحوه ی کاربست علوم و فنون در حوزه ی مدیریت بحران، شهرها را در معرض تهدیدات و آسیبهای فراوانی قرار داده که میتواند در مواقع بحران، زندگی شهروندان را با مشکالت جدی مواجه کند؛ بنابراین، اتخاذ تدابیر مناسب در قالب طرح های مدیریت بحرانشهری با رعایت اصول و ضوابط پدافند غیرعامل، ضروری است.