بررسی سلسله مراتب طراحی خانه های سنتی ایرانی (بازه زمانی قاجار و معاصر) در شهر قم

؛"خانه"چه از جنبه کالبدی و چه مفهومی، مکان شکل گیری بنیان خانواده می باشد. در خانه های امروزی به دلیل توسعه مدرنیته و تکنولوژی، مطلوبیت و کیفیت معماری گذشته، کمرنگ شده و به دنبال آن آثار جبران ناپذیری از بعد فرهنگی-اجتماعی در جامعه و زندگی افراد پدیدآورده است. به عنوان مثال یکی از مهمترین مولفه های در معماری گذشته، حفظ حریم و چگونگی دسترسی ها، از طریق رعایت "سلسله مراتب" در شکل گیری خانه ها بوده است. سلسله مراتب به عنوان مفهوم پایه ای، سیر انسجام دهنده ای داشته و می تواند به عنوان عاملی تاثیرگذار در بهبود شرایط محیطی خانه ایفای نقش کند. بنابراین پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی و به کمک مطالعات کتابخانه ای و مقالات علمی اخیر، به منظور دستیابی به چگونگی سیر سلسله مراتب در خانه های معاصر و سنتی، ابتدا به بیان مفهوم آن از جنبه های مختلف و جایگاهش از دیدگاه پژوهشگران در زمینه معماری می پردازد، سپس با بررسی نمونه های موردی از خانه های دوره قاجار و چندین نمونه از خانه های معاصر امروزی در شهر قم، سیر سلسله مراتب ورودی آنها را تحلیل کرده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که، عامل اصلی شکل گیری انسجام فضایی در خانه های قاجار، رعایت سلسله مراتب های دسترسی بوده است که این امر در بررسی خانه های امروزی، یا وجود نداشته و یا بسیار به ندرت رعایت شده است.

کلیدواژه ها:

خانه ، سلسله مراتب ، معماری گذشته ، خانه های دوره قاجار قم ، خانه های معاصر ، ورودی