بررسی جایگاه حسن نیت در مسئولیت مدنی

یکی ازاصول حقوقی که نقش عمده ای رادرانعطاف پذیری مقررات قانونی خشک ایفاءمی نماید؛ اصل حسن نیت است .رویکرد نظام های مختلف حقوقی به این ا صل یک سان نی ست . در حالیکه نظام حقوقی رومی ژرمنی آنچنان توجهی به این اصل دارد که نظیر آن را کمتر می توان مشاهده کرد، سیستم حقوقی کامن لاازابتداتوجهی به این اصل ننمود، درکشور ایران که از لحاظ ساختار، نظام حقوقی رومی ژرمنی در آن غلبه دارد، قانونگذار ما هنگام تدوین قانون مدنی نظر صریحی در خصوص حسن نیت ارائه نکرده است . همین مساله باعث شده است که حقوقدانان کشور ما نظرات متفاوتی ن سبت به این ا صل حقوقی دا شته با شند. آن چه که شنا سایی ا صل حسن نیت را در علم حقوق دشوار کرده است انتقادهای حقوقدانان به تعریف یکدیگر از این اصل حقوقی است .چنانکه یکی از حقوقدانان با ذکر تعریفی از ا صل مزبورمقررمی دارد: » وضع فکریک سی که اقدام به عمل حقوقی ازروی ا شتباه می کندوتصورمی کندکه عمل او بر وفق قانون ا ست و حال اینکه که موافق قانون نیست و مقنن در مقابل عواقب زیان آور آن عمل حقوقی در حدود معینی او را حمایت می کند مانند صاحب یدی که تصور می کند با مالک واقعی معامله کرده ومال را از او گرفته و حال اینکه با غاصب معامله کرده است .«ماهیت این قاعده چی ست ؟ از جنس قواعد ماهوی ا ست یا شکلی ؟ و یا دارای ابعاد دوگانه ا ست ؟ بعلاوه ، آیا این قاعده از بنیادهای توجیهی اخلاقی و عقلانی برخوردار می باشد؟ .منصفانه ، معقول که دو طرف قرارداد یا اشخاص ثالث مرتبط با قرارداد از یکدیگر انتظار دارند، همراه با اهتمام به رعایت حقوق و منافع دیگران و دوری از هرگونه سوءنیت و فریب کاری است و مفاهیم فرافقهی ، صداقت ، عدالت ، انصاف ، قواعد فقهی چون اصل لزوم در عقود، لاضرر، احسان و اصل صحت ، از مبانی اصل حسن نیت در منابع اسلامی است .بنابراین ، شارع مقدس حسن نیت را در حمل افعال و رفتار مسلمین بر صحت امر مسلم می داند و در »اوفوابالعقود« بر آن تاکید می ورزد.

کلیدواژه ها:

حسن نیت ، مسئولیت مدنی ، اصل لاضرر ، قاعده ی احسان