بازشناسی جایگاه جمشید، پادشاه پیشدادی، در سروده های حافظ شیرازی

جمشید پادشاه پیشدادی و اسطوره ای در ایرانشهر تا به امروز چون دری می درخشد و در میان سخن سرایان پارسی زبان سده های پس از اسلام، شناخته شده است. از نام وی پیاپی در متن های ادبی به سان یک پادشاه شکوهمند یاد می شود. رشته سرایندگان بسیاری بر بزرگی وی و بی مانندی او همزبان و هم نگرند. در این میان، خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی، پرآوازه ترین غزل سرای ایران، جمشید را به بزرگی و دانایی می ستاید و از وی پیاپی به نکویی یادکرده است. آوردن نام جمشید در دیوان حافظ گواهی بر شناخت حافظ از جایگاه جمشید در فرهنگ مردمی است و نشان می دهد که آوازه جمشید در پهنه پهناور ایرانشهر آن روزگار از آمودریا و سیردریا گرفته تا گنجه در قفقاز، و قونیه در آناتولی گسترده بوده است. هیچ پادشاه اسطوره ای در جهان مانند جمشید برای حافظ نمونه نیست. حافظ در مضامین سرایشی خود، جمشید را پیام آور همه خوبی ها و داشته های ایرانشهری کهن می شناسد و کوشیده است داستان جمشید و کارهای بزرگ وی را در جای جای سروده های خود بستاید و جهان ایرانی و آریایی را با اندیشه و کردار جم آشنا کند. پرسش ارزشمند آن است که چرا حافظ در دیوان خود روش و منش همه شاهان زمان خود را با تاج و تخت جمشید می سنجد؟ پژوهش کنونی در پی آن است که چرایی بزرگی جمشید را در زبان و سخن حافظ دریابد و ویژگی جمشید را در سروده های وی بازیابد و آنگاه واکاود که چه پیوندی میان حافظ و جمشید از نگاه ادبی دیده می شود.

کلیدواژه ها:

جمشید ، حافظ ، جام جم ، جام جهان بین ، جام جهان نما ، پیشدادی ، ایرانشهر