تعیین مطلوبیت رویشگاه گل ماهور (Verbascum stachydiforme L.) به روش تحلیل عاملی آشیان اکولوژیک (ENFA)

گزارش های موجود در خصوص پایش مراتع کشور، بیانگر آن است که تنوع گونه ای رویشگاه های مرتعی، رو به کاهش است. برای احیا اکوسیستم های مذکور، ضرورت دارد که مطلوبیت رویشگاه ها برای گونه ها، مورد بررسی قرار گیرد و مهمترین عوامل محیطی موثر در پراکنش آنها، مشخص شود. از این رو مطلوبیت رویشگاه های کوهستانی ارومیه، برای گونه گل ماهور (Verbascum stachydiforme) به عنوان یک گیاه دارویی با ارزش، با استفاده از مدل تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی (ENFA)(۱)، مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی، یک روش تجزیه و تحلیل چندمتغیره برای مطالعه توزیع جغرافیایی گونه ها در مقیاس داده های حضور به عنوان متغیر وابسته و عوامل محیطی به عنوان متغیر مستقل است. برای این منظور، داده های مکانی حضور گونه گل ماهور (رویشگاه بالفعل) با GPS(۲) ثبت شد و عوامل محیطی (اقلیمی، توپوگرافی و خاکی) مرتبط با رویشگاه، اندازه گیری شد. با وارد کردن لایه های اطلاعاتی اقلیمی، توپوگرافی و خاکی و نقشه حضور گونه به نرم افزار بیومپر(۳)، نقشه رویشگاه بالقوه گونه گل ماهور ایجاد شد. نتایج نشان داد که از ۲۲۲۰ هکتار رویشگاه های مورد بررسی، ۴۸۰ هکتار (۶/۲۱ درصد)، رویشگاه بالقوه گونه گل ماهور به شمار می رود. در این خصوص، میزان صحت مدل بر مبنای نمایه بویس(۴) و استفاده از الگوریتم میانه، ۹۹ درصد ارزیابی شد. همچنین میزان تطابق نقشه تهیه شده با نقشه واقعی پوشش گیاهی، با توجه به ضریب کاپا(۵)، ۹۱/۰ بود. نتایج حاصل از این پژوهش، می تواند به منظور شناسایی مناطق مستعد برای انجام عملیات اصلاحی، مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

تحلیل عاملی آشیان بوم شناختی ، گل ماهور ، مطلوبیت رویشگاه ، مراتع کوهستانی