بررسی اثر تغییر کاربری/ پوشش اراضی بر عرضه خدمات زیستگاهی (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده ارس سیستان)

تنوع زیستی طی ۶۰ سال گذشته، کاهش شدیدتری در مقایسه با هر زمان در تاریخ بشر را تجربه کرده است. از آنجایی که کاهش تنوع زیستی همواره با تخریب اکوسیستم همراه است بنابراین، به نوبه خود بر رفاه انسان از طریق نبود مزایای خدمات اکوسیستمی که اکوسیستم ها فراهم می کنند، تاثیر می گذارد. اکوسیستم ها با عرضه خدمات زیستگاهی به حفظ تنوع زیستی در سطوح مختلف تنوع زیستی کمک می کنند. در این مطالعه با هدف بررسی اثرات تغییر کاربری/ پوشش اراضی بر عرضه خدمات زیستگاه در منطقه حفاظت شده ارس سیستان در خراسان رضوی، اقدام به مدل سازی کیفیت زیستگاه این منطقه برای بازه زمانی ۳۰ ساله توسط بسته نرم افزاری InVEST شد. نتایج نشان داد که سطح طبقات اراضی باغی، زراعی و مسکونی ۶۴ درصد، مراتع تنک ۶ درصد و ارس متراکم ۶ درصد کاهش و طبقات مراتع نیمه متراکم ۱۵ درصد و ارس نیمه متراکم ۱ درصد افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد که کیفیت زیستگاه طی ۳۰ سال گذشته حدود ۱۲۰۰۰ هکتار کاهش یافته است. به عبارت دیگر اراضی تحت پوشش زیستگاه های با کیفیت از ۹۸/۳۶ به ۹۵/۲۵ درصد کاهش یافته است و ۲۹۲۵۳ هکتار از منطقه (حدود ۲۶ درصد) دارای شاخص کمیابی متوسط و ۲۴۰۵ هکتار از منطقه (۲/۲ درصد) دارای شاخص کمیابی بالا می باشد که این موضوع لزوم حفاظت هرچه بیشتر از زیستگاه های این منطقه را نشان می هد. بر اساس بررسی های انجام شده، مهمترین عوامل تاثیرگذار بر خدمات زیستگاهی و در نتیجه حیات وحش این منطقه را می توان به عواملی از قبیل تخریب زیستگاه، شکار غیرمجاز، چرای احشام، آغل ها، حضور سگ های گله و خشکسالی های اخیر اشاره نمود.

کلیدواژه ها:

کیفیت زیستگاه ، منطقه حفاظت شده ارس سیستان ، تغییر کاربری ، InVEST ، خدمات زیستگاهی