تبیین اثرات توسعه ای سدهای بزرگ بر پایداری بوم نظام های کشاورزی (مورد مطالعه: سد سهند هشترود استان آذربایجان شرقی)

این تحقیق برای تبیین اثرات احداث سهند بر پایداری بوم نظام های کشاورزی از سوی کشاورزان در هشترود آذربایجان شرقی انجام شد. در این تحقیق برای تبیین اثرات بر بوم نظام های کشاورزی از مدل مدیریت زیست بومی استفاده شد. در این رابطه احداث سد سهند به عنوان یک عامل محرک در نظر گرفته شد و اثرات آن بر ویژگی ها و مولفه ها و کارکردهای بوم نظام های کشاورزی و همچنین رفاه و معیشت روستایی تبیین شد. در این تحقیق جمعا ۱۱۲ نفر به عنوان نمونه از بین کشاورزان ساکن در پایین دست و بالادست سد سهند برای تعیین عوامل اثر استفاده شد و با استفاده از روش تحلیل عاملی چند عامل شامل حفاظت از منابع آب و خاک، بهره وری کشاورزی، ارتقای معیشت و رفاه اجتماعی، ارتقای سرمایه فرهنگی و بهبود کیفیت زندگی، توسعه اشتغال و گردشگری و همچنین تغییرات کالبدی تبیین شدند. بر اساس مدل مدیریت زیست بومی این گونه نتیجه گیری شد که احداث سد سهند توانسته است از طریق تقویت پتانسیل اکولوژیکی بوم نظام های پیرامون به کشاورزی و معیشت و رفاه ساکنان حوضه آبی رونق ببخشد هر چند به علت بی توجهی به پیوستگی حوضه آب و بوم نظام کشاورزی به عنوان یک چشم انداز، سبب برخی مشکلات در بعد برابری و عدالت به ویژه برای ساکنان بالا دست سد شده است. بر این اساس پیشنهادهایی به منظور ظرفیت سازی انسانی و قانونی برای استقرار مدیریت زیست بومی با تاکید اجرای برنامه پرداخت برای خدمات زیست بومی به ویژه تجارت کیفیت و کمیت آب ارایه شد.

کلیدواژه ها:

پایداری ، بوم نظام های کشاورزی ، سد سهند ، مدیریت زیست بومی ، ارزیابی اثر