تحلیل تعارضات کنشگران در احداث سدهای بزرگ به کمک تئوری بازی ها و مدل GMCR II (مطالعه موردی: سد شفارود)

طی دهه های گذشته یکی از مهمترین سیاست ها در جهت کاهش فشار ناشی از کم آبی و در عین حال مدیریت بهینه منابع آب سدسازی بوده است که همواره با اما و اگرهایی نیز مواجه بوده است، و منتقدان و موافقان زیادی را با خود همراه کرده است. این موضوع حتی در حوضه آبریز تالش که جزء زیرحوضه های درجه دوم حوضه آبریز خزر است و از لحاظ بارش های جوی نیز در شرایط مناسبی بسر می برد نیز وجود دارد، به طوری که سد شفارود را می توان به عنوان نماد سدسازی و در عین حال عدم رعایت ملاحظات محیط زیستی در این ناحیه از کشورمان در نظر گرفت. در این پژوهش، از طریق تحلیل استراتژیک تعاملات ذی نفعان در شرایط وضع موجود سد شفارود به کمک یکی از مد ل های غیرهمکارانه نظریه بازی ها موسوم به مدل گراف، به بررسی مساله در راستای تحلیل مناقشه پرداخته شده است. بر اساس نتایج این تحقیق، از دیدگاه استراتژیک، عامل اصلی بروز مناقشه احداث سد شفارود، رفتار مبتنی بر عقلانیت و منافع سازمانی ذی نفعان است. به طوری که هم اکنون، اصرار وزارت نیرو به تکمیل و احداث سد و سازمان حفاظت از محیط زیست به حفظ و نگهداری جنگل ها و جلوگیری از تخریب بیش تر آن ها، دستیابی به راه حل همکارانه را دشوار کرده است. نتایج به دست آمده نشانگر آن است در سناریوی غیرهمکارانه (وضع موجود)، نقطه تعادل مناقشه، وضعیت ۱۶ (از بین ۱۸ وضعیت موجود) است. این بدین معنا است که بر اساس مجموعه مفاهیم حل غیرهمکارانه به کار گرفته شده برای تحلیل مناقشه، هیچ پیشروی یک جانبه ای از این وضعیت برای هیچ یک از طرفین مناقشه متصور نیست. برگزیده شدن این وضعیت به عنوان نقطه تعادل مناقشه، نشانگر آن است که در صورت استمرار ترجیحات فعلی طرفین، مناقشه در وضعیت بن بست قرار می گیرد و به عبارت دیگر راهی برای حل و فصل مناقشه در جهت تامین منافع محیط زیستی وجود ندارد.

کلیدواژه ها:

سد شفارود ، مدل GMCR II ، سدسازی ، نظریه بازی ها ، رویکرد غیرهمکارانه