بررسی و ممیزی مخاطرات محیطی دامنه های مشرف به شهر همدان

محیط های طبیعی همواره دستخوش یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی، یعنی حرکات توده ای بوده که باعث ناپایداری می شود. شناسایی مناطق ناپایدار و ممیزی آنها به منظور تشخیص و تعیین خطر عوامل محیطی یکی از موضوعات مهم در زمینه عمران مناطق کوهستانی محسوب می شود. در این بررسی، دامنه شمالی الوند مشرف به شهر همدان و مناطق اطراف آن به وسعت ۸/۶۹۸ کیلومتر مربع به منظور تحلیل فرایندهای دامنه ای همچون ریزش، لغزش و جریان مواد براساس وضعیت ساختاری و ژئومرفولوژی، با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش برانسدن (۱۹۹۴) تعیین حدود شده است. ابتدا نقشه های عامل در مقیاس ۱:۲۵۰۰۰ با استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (ArcGis۹) تهیه و سپس با تلفیق آنها با یکدیگر، منطقه به سه کلاس A،B  و C، به ترتیب لغزش های عمیق، ریزش ها و جریان واریزه ای و سنگی طبقه بندی شد. وجود واریزه های فراوان، لغزش های سطحی و جریانی همچون سولیفلکسیون و ریزش بلوک های سنگی از دیواره های پرشیب دامنه های سنگی، ... از جمله شواهد و آثار مخاطرات محیطی مهم برای شهر همدان در منطقه است که بزرگترین مانع برای عمران و توسعه جهانگردی به شمار می آید. بررسی ها نشان می دهد که عواملی چون ساختار زمین شناسی، وضعیت لیتولوژی، شیب، توپوگرافی، پوشش گیاهی، جریان های سطحی، تعداد و تراکم گسل ها، ترانشه ها، خاکریزی و بارگذاری، مورفولوژی دامنه ها از مهم ترین علل ناپایداری دامنه ها در منطقه اند. نقشه های حاصل از پهنه بندی کلاس A،B  و C نشان می دهد که بیشترین قسمت ناپایدار منطقه مربوط به لیتولوژی سنگهای گرانیتی مشرف به شهر همدان بوده، در حالی که منطقه نسبتا پایدار را بیشتر قسمت های میانی منطقه مورد بررسی با لیتولوژی سنگهای هورنفلس و شیست شامل می شود. و دو قسمت ۶۴% از وسعت منطقه را به خود اختصاص داده اند. ارقام فوق دقت و تامل برنامه ریزان را، به ویژه به علت عمران منطقه و توسعه صنعت جهانگردی، احداث جاده، هتل، تله کابین و ... را بیش از پیش می طلبد.

کلیدواژه ها:

ناپایداری ، مخاطرات محیطی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، لغزش ، ریزش ، جریان واریزه ای ، سولیفلکسیون