مقایسه روش های سنجش توسعه پایدار منطقه ای با استفاده از شاخص های ترکیبی (مطالعه موردی: استان های کشور ایران)

یکی از الزامات اساسی فرایند توسعه پایدار ملی، توجه به ویژگی های منطقه ای با استفاده از مجموعه ای از شاخص های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی است تا ضمن شناسایی این تفاوت ها، بتوان منابع را به صورت بهینه به مناطق مختلف تخصیص داد. از طرفی شناسایی شاخص ها و روش هایی که بتواند به بهترین نحو این تفاوت ها را نشان دهد، بسیار حایز اهمیت است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تفاوت های منطقه ای استان های ایران از منظر توسعه پایدار با استفاده از مجموعه ای از شاخص ها و همچنین مقایسه روش های مختلف اندازه گیری و سطح بندی با استفاده از شاخص های ترکیبی است. برای این منظور، ابتدا ۱۳ شاخص از حوزه های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی شناسایی و داده های متناظر با آن ها برای ۲۸ استان کشور ایران گردآوری شد. برای تهیه شاخص ترکیبی، از ۵ روش Z- استاندارد، موریس، مک گراناهان، تحلیل عاملی و تحلیل مولفه های اصلی استفاده شده و شاخص های ترکیبی برای استان ها محاسبه و سطح بندی شدند. براساس این سطح بندی، به طورکلی استان های تهران و کهکیلویه و سمنان در رتبه های اول تا سوم و استان های سیستان و بلوچستان و کردستان در رتبه های آخر از نظر حرکت به سوی پایداری قرار گرفتند. پس از سطح بندی و تهیه شاخص های ترکیبی استان ها، روش های مختلف اندازه گیری و سطح بندی با محاسبه ضریب همبستگی اسپیرمن مقایسه شدند. یافته های تحقیق نشان داد که تمامی روش ها ارتباط معنی داری با یکدیگر دارند، اما این رابطه در برخی از روش ها از جمله روش مک گراناهان با روش تحلیل مولفه های اصلی بیشتر است.

کلیدواژه ها:

sustainable development ، Composite indicators ، Morris method ، Component analysis method ، Mac Granahan method