مطالعه عوامل موثر بر وقوع قتل: فراترکیب پژوهش های بازه زمانی ۱۳۷۷ الی ۱۴۰۰

قتل؛ کشتن و سلب جان انسانی دیگر با هر انگیزه ای است که جزء جرائم خشن اجتماعی محسوب می شود. هدف این پژوهش مطالعه عوامل موثر بر وقوع قتل و ارائه راهکارهای اجتماعی-فرهنگی است. روش تحقیق از نوع فراترکیب بوده و جامعه آماری آن ۳۸ تحقیق موردی (کمی+کیفی) به صورت تمام شماری و تعمدی در بازه زمانی ۱۳۷۷-۱۴۰۰ بوده است. نتایج نشان می دهد که ۱. شاخص فرهنگی (عوامل طایفه ای، ارزشی و نگرشی) ۲. اقتصادی (عوامل اختلافی، شکافی و ساختاری)؛ ۳. اجتماعی (عوامل اقلیم-محیطی، تعاملی، پروفایلی، نهاد خانواده، اعتیاد، سرمایه، کنترل اجتماعی، ساختاری و هنجاری)؛ ۴. روانی- شخصیتی و ۵. جمعیت شناختی (پایگاه اقتصادی-اجتماعی، سن، جنسیت، وضعیت تاهل، وضعیت شغلی، قومیت، سطح تحصیلات، محل سکونت، حجم جمعیت خانواده، محل تولد، زمان و فصل واقعه) در وقوع قتل موثر بوده است. جامعه ایران در حال گذار از شرایط سنتی (سبک زندگی) به مدرن (فردگرایی و نوسازی اجتماعی) بوده و به دلیل عدم هماهنگی نهادهای اجتماعی (ستیز ارزشی-نهادی)، شکاف طبقاتی، ناکامی اجتماعی و بی سازمانی اجتماعی، جامعه دچار کژ کارکرد و شرایط آنومیک (انباشت فشارهای اجتماعی-اقتصادی) شده و در اثر عدم هماهنگی جامعه با شرایط جدید و حل نیازهای جامعه (توسعه ناموزون، تضاد اجتماعی، آشفتگی فرهنگی، نابسامانی نهاد خانواده، فشار اقتصادی روی طبقات اجتماعی، احساس بی عدالتی و محرومیت نسبی)، قتل نیز افزایش یافته است. به تعبیری، قتل رفتاری فردی، اما کنشی اجتماعی است که شرایط جامعه (عوامل پنج گانه فوق)، زمینه های اقدام به قتل را تسهیل می کنند. در نهایت می توان با انجام سیاستگذاری مناسب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی از وقوع قتل در جامعه جلوگیری کرد و ادامه راهکارهای آن ذکر شده است.