خاستگاه تاریخی جغرافیایی روایات نهی از شرکت در قتال بین مسلمانان

در منابع روایی سه قرن نخست اهل سنت، روایاتی درباره نهی از شرکت در قتال بین مسلمانان با طرق متعدد و متون مختلف نقل شده است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و شیوه های مختلف تاریخ گذاری احادیث (یافتن در کهن ترین منبع، تحلیل سندی، تحلیل سندی-متنی)، خاستگاه تاریخی و جغرافیایی و سیر تطور تدریجی این روایات تبیین می شود. یافته های پژوهش حاکی از این است که این روایات ابتدا توسط ابوبکره صحابی (م ۵۰۵۲)، یکی از مراجع این روایات و تنها حلقه مشترک آن در طبقه صحابه در بصره ساخته و نقل شده است. انگیزه وی که از کناره گیران در جنگ جمل بود، توجیه کار خود بوده و روایت را بین سال های ۳۶ (وقوع جنگ جمل) تا ۵۲ قمری جعل کرده است. سپس در طبقه بعد توسط حسن بصری (م ۱۱۰) اولین حلقه مشترک فرعی به صورت گسترده نشر یافته است. دو مرجع دیگر این روایات، ابوموسی اشعری (م ۴۹۵۳) و انس بن مالک (م ۹۰۹۳) هستند که به احتمال زیاد، راوی یا قائل این روایات نبوده اند و روایت به آن ها نسبت داده شده است.

کلیدواژه ها:

قتال بین مسلمانان ، روایات نهی ، تاریخ گذاری ، کهن ترین منبع ، حلقه مشترک ، تحلیل اسناد-متن