تحلیل ساختار قافیه و ردیف در سروده های بومی کرمانی شهرستان شهربابک

شاعر شعر عامه به موسیقی توجه زیادی دارد زیرا موسیقی با تاثیر عاطفی؛ ذهن مخاطب را آماده دریافت پیام شعر می کند. از مهم ترین موارد موسیقی آفرین در شعر، قافیه و ردیف است که در شعر سنتی فارسی و قالب دوبیتی جایگاه ویژه و ثابتی دارند. در این مقاله علاوه بر معرفی سروده های بومی و دوبیتی های محلی شهربابک، به تحلیل ساختار قافیه و ردیف پرداخته شده است. قافیه در سروده های بومی شهربابک همانند سایر لهجه ها بر اساس حروف قریب المخرج ساخته شده است نه یکسان بودن حرف قافیه که در دوبیتی های رسمی زبان فارسی رایج است. در لالایی ها و اشعار عروسی گاهی قافیه حذف و از ردیف برای ایجاد موسیقی استفاده می شود و یا از ضمیر الحاقی به عنوان قافیه استفاده می گردد. قافیه در بیش از ده درصد از دوبیتی های عامیانه شهربابک، مثنوی گونه است. قافیه حروف هم مخرج مثل م و ر یا م و ن، ل و ر در دوبیتی های عامیانه شهربابک از بسامد بیشتری برخوردار است. بیش از یک سوم دو بیتی های عامیانه شهربابک با ردیف همراه هستند. اکثر دوبیتی ها با ردیف فعلی آمده اند و فقط پنج درصد آن ها دارای ردیف غیرفعلی هستند. از کارکردهای ردیف در اشعار محلی، القای حس درونی شاعر، تقویت موسیقی شعر، کمک به انتقال مفاهیم، تاکید بر یک تصویر یا موضوع و ایجاد لذت است.

کلیدواژه ها:

قافیه