تحلیل نظام مند قرائت علامه طباطبایی از آموزه «معرفت نفس»

یکی از اساسی ترین آموزه های اسلامی برای فعال کردن همه ظرفیت های انسان و رساندن او به عالی ترین رتبه ممکن، آموزه «معرفت نفس» است؛ همان آموزه ای که «دین پژوهان» با رهیافت ها، رویکردها و روش های مختلفی به بررسی آن پرداخته و قرائت های گوناگون و بعضا متضادی از آن ارائه کرده اند. از جمله این قرائت ها، قرائت «علامه طباطبایی» است که با توجه به موقعیت ممتاز ایشان در عرصه دین پژوهی می توان به اهمیت بررسی آن پی برد. بر همین اساس در تحقیق حاضر پس از گزارش قرائت «علامه طباطبایی» از آموزه «معرفت نفس» در قالب یک مجمومه منسجم و نظام مند، به ارزیابی آن پرداخته ایم. براساس نتائج حاصل از این تحقیق می توان قرائت «علامه طباطبایی» از این آموزه دینی (یعنی «لزوم شهود هویت بالغیر و عین الربط نفس برای رسیدن به خداشناسی حضوری») را با توجه به ویژگی هایی چون: ابتناء بحث از آموزه «معرفت نفس» بر «آیات قرآن کریم» و تبیین آن براساس «گزاره های نقلی»، ارائه یک نگاه تاریخی، تحلیلی، تطبیقی به جریان «معرفت نفس»، اثبات امکان «معرفه الله» و «معرفه النفس» و رد استحاله آن، اشاره به راهکار عملی «تصفیه قلب» و «نفی خواطر» برای رسیدن به «معرفت نفس»، تاکید بر عدم منافات «معرفت نفس» با «رسالت های اجتماعی» و تلاش برای رسیدن به یک «مدل عملیاتی، رقابتی» از آموزه «معرفت نفس»، به عنوان «قرائت معیار» معرفی کرد.

کلیدواژه ها:

معرفت نفس ، خودشناسی ، علامه طباطبایی ، حکمت متعالیه ، عرفان شیعی فقاهتی ، دین پژوهی