اعتقاد به عاملیت الهی از ره آورد استجابت دعا و عدم تنافی آن با قوانین حاکم بر طبیعت از منظر علامه طباطبایی

نهاد دعا از زوایای مختلفی نیازمند تحلیل است، زیرا اعتقاد به دعا از سویی نشانگر عاملیت الهی در جهان هستی است و از سوی دیگر امید بخش انسان در مواجه و دفع بلایای ناگوار است. مهم تر آن که تحقق استجابت دعا در فرایند نظامی رخ می نماید که قانون علیت از اصول بنیادین آن به شمار می رود.از این رو، با توجه به تاثیرات عمیق نهاد دعا در نظام اعتقادی، ارائه دیدگاهی منجسم و برآمده از واقعیت امری ضروری است. بدین منظور، تلاش های فراوانی برای تحلیل چگونگی استجابت دعا صورت پذیرفته است به طوری که برخی دعا را برآمده از دخالت باری تعالی دانسته و آن را ناقض قوانین طبیعت می دانند. در مقابل برخی تحقق یک پدیده در عالم قانونمند طبیعت را به عنوان برآیندی از استجابت دعا، انکار نموده اند.در این میان علامه طباطبایی از اندیشمندانی است که با نگاهی جامع و برآمده از قرآن و برهان، در مقام تحلیل استجابت دعا در منظومه قوانین طبیعت برآمده است.در این نوشتار که انعکاس یافته از آثار ایشان است با روش تحلیلی – اسنادی، ابتدا به بررسی حقیقت دعا پرداخته،آنگاه استجابت دعا به عنوان بستر عاملیت الهی در منظومه قوانین حاکم بر طبیعت، مورد تحلیل قرار گرفت. نتائج به دست آمده نشان می دهد که استجابت دعا بر خلاف قوانین حاکم بر طبیعت نیست؛ اما باید توجه داشت که علت هیچ پدیده ای منحصر به علت های شناخته شده آن نبوده و می توان فرایند استجابت دعا را با تاثیرگذاری علل فراطبیعی تبیین نمود.

کلیدواژه ها:

دعا ، قوانین طبیعت ، عاملیت الهی ، علل طبیعی ، علل فراطبیعی ، علامه طباطبایی