بررسی و تببین نقش فعال و موثر دین اسلام در پویایی سیاست جهانی

اسلام سیاسی با ظهور مجدد در دهه های پایانی قرن بیستم با طرح مبانی و آموزه های اسلامی در راستای هویت تمدنی، ابعاد مختلف جوامع امروز از جمله نظام بین الملل به عنوان محیط و چارچوب رسمی فعالیت کنشگران را متاثر ساخته است. پژوهش حاضر با محور قراردادن تاثیر اسلام سیاسی به عنوان متغیری مستقل، بر نظام بین الملل؛ به عنوان متغیر وابسته در پی پاسخگویی به این سوال اصلی است که اسلام سیاسی چه تاثیری بر نظام بین الملل دارد؟ نیز نقش اهمیت بحث در آن است که در نظام بین الملل که برآیند رخدادها و تجربیات کشورهای اروپایی و مبتنی بر اصول و هنجارهای برآمده از معاهده وستفالیا است جدایی دین از سیاست و اقتدار معنوی از اقتدار ،دنیوی اصل پنداشته میشود. در چنین محیطی اسلام سیاسی با محور قرار دادن دین در تمام ابعاد زندگی انسان و برقرار نمودن پیوند منطقی میان دین و سیاست به عنوان یک مساله مهم در عرصه سیاست و نظام بین الملل ظهور یافته است. به گونه ای که درک ماهیت نظام بین الملل و تفسیر هر گونه تحول و دگرگونی در آن بدون شناخت دقیق از اسلام سیاسی و نحوه ی تاثیر گذاری آن دشوار مینماید. نویسنده بر این باور است که اسلام سیاسی به عنوان گفتمان پویا در راستای تمدن سازی و در تقابل با گفتمان سلطه هویت اسلامی را در کانون عمل سیاسی قرار داده و به منظور ایجاد تغییرات اساسی و شگرف در نظام بین الملل با تاثیر در سه ساحت مبانی فکری ساختار و بازیگران نظام بین الملل در کنار دیگر عوامل این نظام را در پیچ تاریخی قرارداده است؛ در راستای اثبات فرضیه دادههای تحقیق با بهره گیری از روش تحلیل محتوا و تفسیر واقعیتهای موجود در عرصه بین الملل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اسلام سیاسی با منطق متمایز از گفتمانهای غربی با شیوه ساختارشکنی و ساختارسازی مبتنی بر معنویت عقلانیت و عدالت، با تاثیر گذاری در ابعاد مختلف نظام بین الملل برای تغییرات مثبت ایجاد ساختار جدید را مدنظر دارد اسلام سیاسی طبق اصل واقع گرایی نظام بین الملل را در ارتباط با هدف آفرینش جهان و انسان تعریف میکند که بر اساس حاکمیت خداوند شکل گرفته و اداره میگردد و انارشیسم در آن ناشی از دوری انسان از فطر الهی و حاکمیت نظام سلطه است. از این جهت این گفتمان به منظور نظم جهانی عادلانه با منطق ساختاری نظام کنونی هم از جهت ابتنای آن بر منافع مادی مخالفت داشته و بر حاکمیت ارزشهای الهی و انسانی تاکید می ورزد و هم با شکل دادن وفاداری فرا ملی، نظام بین الملل را بر اساس ستیز میان حق و باطل و تقابل مستکبر مستضعف تبیین می.کند همچنین این گفتمان اصول و قواعد کنش و نحوه تعاملات بازیگران در نظام بین الملل را با تاکید بر نظام فکری و معرفتی اسلام ارائه میکند که براساس آن بازیگر پیرو به بازیگر پیش رو و تاثیر گذار در نظام بین الملل عادلانه تبدیل میگردد.

کلیدواژه ها:

اسلام سیاسی ، نظام بین الملل ، بنیان های فکری ، ساختار نظام ، بازیگران بین الملل