بررسی تاریخی- توصیفی کنیسه های تهران

یهودیان در طول تاریخ پر فراز و نشیب خود به هر نقطه ای که قدم می گذاشتند، مکانی را برای انجام امور مذهبی و اجتماعی در نظر می گرفتند. پس از تخریب معبد دوم بیت المقدس توسط رومی ها، کنیسه برای انجام فرایض مذهبی، جایگزین معبد شد. کنیسه ها در ابتدا بصورت اتاقکی ساده و کوچک در گوشه منازل مسکونی بودند اما رفته رفته به صورت بناهایی مستقل مانند آنچه امروزه میبینیم درآمدند. قدمت حضور یهودیان در ایران که به کلیمیان مشهورند، به ۲۷ قرن پیش باز می گردد اما این حضور در شهر تهران قدمتی دویست ساله دارد. از اواخر دوره افشار تا پایان دوره پهلوی بیش از ۳۰ کنیسه در محلات مختلف شهر تهران ساخته شد که امروزه بسیاری از آنان تخریب و یا غیرفعال شده اند. اولین کنیسه ها در محله عودلاجان برپا شد و به مرور با مهاجرت یهودیان به سایر محلات در دوره های بعد، کنیسه های بزرگتری ساخته شد که نمود بیرونی شاخص تری یافت و در برخی موارد به بخشی از یک مجموعه فرهنگی- آموزشی تبدیل شد. هدف از انجام این پژوهش، ضمن بررسی پیشینه تاریخی حضور کلیمیان در ایران، رسیدن به پاسخ پرسش های زیر است: ۱- یهودیان از چه زمان و به چه دلیل به تهران مهاجرت کردند؟ ۲- اولین کنیسه ها در تهران کدام بود و در چه شرایطی ساخته شد؟ ۳- علت مهاجرت یهودیان به سایر محلات تهران چه بود و در اثر این مهاجرت ها کدام کنیسه ها تاسیس شد؟ این پژوهش از نوع پژوهشهای بنیادی است و بر پایه منابع کتابخانه ای و تحقیقات میدانی استوار است.

کلیدواژه ها:

کنیسه ، تهران ، یهودیان ، کلیمیان ، عبادتگاه