پژواک معنا در پرتو هندسه کهن الگویی (نمونه موردی: گنبد آرامگاه شیخ زاهد گیلانی)

هندسه به عنوان عاملی اساسی در شکل گیری معماری همواره نقشی محوری داشته است، چنانکه بن مایه بدوی ترینابنیه ساخت بشر نیز از ترکیب احجام و اصول هندسی شکل گرفته بودند. پژوهش های متعددی موید این نکته هستند کهمعماران در بیشتر مواقع به ویژه در مورد کاربری های مقدس، هندسه را به منظور بازتولید مفاهیم قدسی نیز بکاربرده اند.مقاله حاضر با هدف مطالعه چگونگی انتقال معانی به وسیله اصول هندسی در گنبد آرامگاه شیخ زاهد گیلانی به عنوان نمونهموردی به رشته تحریر در آمده است. این بنای کمتر شناخته شده سالها پس از درگذشت شیخ زاهد ، که بنیان گذار طریقتزاهدیه بود، در عصر صفوی به فرمان سلطان حیدر احداث شد. گنبد بنا به جهت محدودیت های اقلیمی ناشی از بارش بهصورت رک ساخته شده است، با اینحال محدودیت مذکور مانع از ایجاد یک فرم منحصربفرد نشده است. پژوهش پیش رو برآن است تا ضمن تشریح مفاهیم مرتبط با معنا و هندسه در معماری و بررسی سوابق پژوهش های این حوزه، در گام نهایی ازطریق روش تحلیلی-توصیفی روند شکل گیری گنبد این بنا را مورد تحلیل قرار داده تا ازین رهگذر اصول هندسی مورداستفاده در آن بازخوانی گردد. نتایج این تحلیل بیانگر آن است که در طرح گنبد این آرامگاه، هندسه علاوه بر نقش سنتیخود در شکل دهی به معماری، به ابزاری برای نمادپردازی و بازنمود معانی ای از جمله یگانگی خالق، سلوک عارف، وحدتوجود و نظم عالم، بدل شده و از این طریق پیوندی ناگسستنی بین هویت شخص مدفون در زیر گنبد و کالبد گنبد ایجادکرده است.

کلیدواژه ها:

گنبد شیخ زاهد گیلانی ، هندسه ، معنا در معماری ، ماندالا ، تناسبات طلایی