درآمدی بر جایگاه فلسفه اشراق در بازخوانی معماری سبک اصفهانی

معماری اسلامی -ایرانی منظومه ای چند وجهی و ذوابعاد است و به نظر می رسد برای ادراک بهتر آن ضروریست که به صورت جامع مورد بررسی قرار گیرد و فروکاهی آن به تک بعدها می تواند موجب عدم شناخت صحیح در خوانش از معماری گردد. در این میان یکی از رویکردهای مهم در خوانش معماری اسلامی ایران، بررسی آن براساس اندیشه های شهابالدین سهرودی (شیخ اشراق) است ، اما ضرورت دارد جایگاه این فلسفه در تعامل با دیگر ابعاد معماری مشخص شود. بنابراین هدف این پژوهش بررسی جایگاه و تاثیر فلسفه اشراق در سامانه فراگیر معماری اسلامی -ایرانی ست ، برای دستیابی به این هدف با استفاده از روش تحلیل محتوا، مبانی فلسفه اشراق مشخص شده معماری به صورت سامانه ای فراگیر معرفی گردیده است ، سپس با استفاده از روش تفسیری -تحلیلی ارتباط آنها با هم معلوم شده و با استفاده از روش استدلال منطقی جایگاه فلسفه اشراق در سامانه فراگیر معماری تبیین گردیده است . براساس یافته های تحقیق می توان گفت که فلسفه اشراق با وحدت بخشیدن به فلسفه دو جهان شرق و غرب بر جایگاه نور به عنوان معنای اصلی وجود با استعارههای مختلفی ظهور یافته و تا حد قابل توجهی در معماری سبک اصفهانی متناظر با فلسفه بیانهای فلسفی و معنایی تجلی پیدا کرده است . اما نمی توان معماری سبک اصفهانی را به مفهوم »نور« محدود کرد، بلکه معماری این مکتب از برهم کنش سامانه های کارکردی ، سازهای ، کالبدی و انسانی تشکل یافته است ، بنابراین می توان گفت فلسفه اشراق و تجلی آن -یعنی نور-در معماری سبک اصفهانی در کالبد تجلی یافته تا موجب تسلی روان آدمی باشد، یعنی عینیت در کالبد و تاثیر در ذهنیت مخاطبان دارد.

کلیدواژه ها:

فلسفه اشراق ، معماری اسلامی -ایرانی ، سبک اصفهانی ، سامانه فراگیر معماری