بررسی تفکر حاکم بر طراحی و تولید قالی در عصر صفویان

از دیدگاه اکثر محققان، ادوار صفویان؛ اوج هنرهای ایرانی _ اسلامی است . به واسطه قالی هایی که در این دوران تولید شدند؛ این برحه تاریخی را عصر کلاسیک قالی ایران نامیده اند. این قالی ها از حیث طرح، رنگ و ابعاد فیزیکی دارای ویژگی هایی هستند که تفاوت خاصی با قالی های دوران ماقبل از خود دارند.پژوهش ش پیرو سعی دارد تا تفکرات حاکم بر این تحولات را بررسی نماید: این تمایزات چگونه ایجاد شده است ؟چه افرادی در شکل گیری این تیپ از قالی ها در ایران؛ نقشی کلیدی داشته اند؟حاکمان به عنوان سیاست گذاران و متولیان امر در جامعه صفوی در این تحولات تا چه اندازه دخیل بوده اند؟پژوهش پیش رو از حیث روش؛ توصیفی -تحلیلی با رویکردی تاریخی است که تغییر ساختاری در یک مقطع از تاریخ را بررسی می نماید. دادههای پژوهش ؛ حاصل مطالعات کتابخانه ای است و از تصاویر قالی ها نیز به عنوان نمونه های قابل مطالعه سود می برد. این تصاویر از تمام منابع موجود که بدانها دسترسی ممکن بوده است ، به صورت گزینشی و بر حسب نیاز اخذ و بررسی می شوند.نتایج پژوهش بیانگر آن مهم بودند که قالی های تولیدی برای اهداف مختلفی به وجود آمده اندکه می توان به موارد ذیل اشاره نمود. گروهی از این قالی ها برای استفاده در اماکن به خصوصی همچون کاخهای سلطنتی یا مقابر نجبا و بزرگان علمی ، سیاسی و مذهبی بافته شده اند. همچون قالی اردبیل و گروهی دیگر قالی هایی که از طرف دربار به سفرا و فرستادگان دول مختلف هدیه می شدند. در نهایت گروه سوم قالی هایی هستند که از جنبه های صادراتی تولید می شدند و به سایر کشورها صادر می شدند. چنین رویکردی در تولید قالی با عث شد تا قالی های صفویان آشکارا از سبک روستایی و عشایری ماقبل شان، به سمت تولیدات شهری با ویژگی های انحصاری تغییر سیاق دهند و آثاری خلق گردند که در نوع خود کم نظیر بوده و تمام ویژگی های یک سبک انحصاری را دارا باشد.

کلیدواژه ها:

قالی دستباف ، قالی ایرانی ، قالی صفویه ، ایدئولوژی هنرمندان صفویه .