همسان انگاری امشاسپندان با پنج تجلی مهر با نگاهی به آیین مزدیسنا مطالعه موردی امشاسپند شهریور

زرتشت در اوستا از هفت وجود یا جلوه خدا سخن میگوید که خدا آنان را بر حسب اراده خود آفریده است و آنان را امشاسپندان مینامد امشاسپندان تجلیات اهوره مزدا و کارگزاران او در آفرینش پرورش و نگاهداری جهان اند. یکی از این هفت امشاسپند حشره و نیریه (شهریور) به معنای شهریاری مطلوب است او مظهر توانایی شکوه سیطره و قدرت خداست و از جهانی انتزاعی ترین امشاسپندان است. از طرفی قبل از ظهور زرتشت کیش باستانی مهر با پرونده ای تقریبا سه هزار ساله در ایران و امپراتوری روم گسترش داشت و ایزد مهر یا میترا به عنوان خدایی برجسته و ستودنی پرستیده می شده است و کیش مهری از برخی وجوه نیای دین زرتشتی ایرانی است. بعد از ظهور زرتشت و پذیرفتن دین مزدیسی ایزد مهر از مرتبه خدایی پایین رفت و در دین زرتشتی ایزدان از لحاظ رتبه در رده سوم بعد از اهوره مزدا و امشاسپندان قرار گرفتند. باورهای مهری حتی پس ظهور زرتشت در دین مزدیسی باقی ماند و فقط در شکل ظاهری آن تغییری ایجاد شد در دین زرتشتی تنها اهوره مزد است که خدای برتر است و ایزد میترا نقش یاری رسان خدای برتر، یعنی اهوره مزدا را بر عهده دارد. همچنین در اوستا در پشت دهم یعنی مهریشت به ستایش او می پردازد. مهر ایزد فروغ و روشنایی و عهد و پیمان بوده است و در کیش مهری دارای تجلیات پنج گانه ای بود و یکی از این پنج تجلی خشتریتی یا شهرید است. در این پژوهش در پی آنیم که به این مهم دست یابیم که امشاسیت شهریور خشتره و نیزیه همان شهری (خشریتی) یکی از تجلیات مهر است و چرا این اتفاق افتاده است. روش تحقیق پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و اطلاعات آن بر اساس روش کتابخانه ای است. پژوهنده با داشتن پیشینه تحقیق سعی بر آن داشته که با مدارک بیشتر سعی در اثبات این امر نماید که به دلیل یکتاپرستی و آزادی اراده هر فرد در رستگاری خویش برابری معنوی زنان و مردان و برابری جنسیتی در وظایف در کیش مزدیسنایی امشاسپندان که جلوه هایی از اهوره مزدا هستند و پسران و دختران او هستند و بر تختهای زرین در کناره اهوره مزدا در بهشت اقامت دارند در واقع همان پسران و تجلیات مهر ایزد فروغ و روشنایی یعنی میترا هستند که خود دارای مرتبه ایزدی در جهان شناسی مزدایی است گویا در دین زرتشتی اهوره مزدا به جای مهر و امشاسپندان به جای تجلیات مهر هستند.

کلیدواژه ها:

امشاسپندان شهریور ، اهوره مزدا مزدیسنایی آیین مهر