شهرک اکباتانمدنیت معاصر معماری ایران

به روایت هایی قابل اعتنا، سال های چهل و پنجاه خورشیدی، دوره طلایی معماری معاصر ایران است.در این سال ها شاهد خلق آثاری هستیم که قابلیت تبدیل شدن به شناسه های معماری معاصر ایران را دارند. معماری ایرانی با مضامین جهانی «شهرک اکباتان» از آثار همین دوره و همین نسل است. نفس پرداختن به مجموعه ای چنین بزرگ و وسیع، خود نشانه ای از تولد دورانی تازه است. این پروژه که برایسی هزار واحد مسکونی پیش بینی شده بود، هرچند به طور کامل اجرا نشد، در حال حاضر، با حدود شانزدههزار واحد، هنوز هم بزرگ ترین مجتمع مسکونی کشور است. امروز، به دلایل متعدد، لازم است نگاهیدقیق و تازه به این اثر داشته باشیم. حداقل، به این خاطر که کلیت مجموعه، پس از حدود ۴۵ سال هنوزبه همان شکل و طرحی که داشته، پابرجا است، هرچند بخش هایی از آن در طول سالیان ساخته شد. اینامر نشان می دهد اثر جوهر لازم برای پایایی را داشته و دارد. از سوی دیگر، هم معماری و هم جانمایی اینمجموعه، محل مناقشه و چالش بین معماران و شهرسازان است. تفاوت دیدگاه دراین باره بسیار شاخصو وسیع است. اگر کسانی معماری این مجموعه را تقلیدی صرف از معماری آمریکایی می دانند، در مقابل،کسانی هم هستند که آن را نمونه معاصر و کامل معماری ایرانی اسلامی تلقی می کنند و وضوح و سادگینمایان آن را نشانه همزبانی با فرهنگ معاصر جهان می دانند. طرفه آنک چنین اثر بزرگ و شاخصی، هنوزبرای بسیاری ها ناشناخته و گنگ است. گنگی و گیجی تا بدان جا است که در وب سایت رسمی شهرک نامطراح و معمار آن را به اشتباه نوشته اند. در شرایطی که طراح بخش مهمی از مجموعه هنوز در قید حیاتو در تهران است، نامی از او نیست و شرکتی آمریکایی به عنوان طراح معمار مجموعه قیدشده است. ضمنآنکه نقش دو معمار و مهندس مشاور کره ای نیز که سهم مهمی در طراحی مجموعه و منظر آن داشته اند،هرگز بیان نشده است. مبنای اصلی این تحقیق، گفتگو با دوازده معمار، شهرساز و پژوهشگر است که عمومادر شهرک اکباتان زندگی می کنند یا با آن آشنایی کامل دارند. علاوه بر این گفتگوها، نظرات چندینپژوهشگر و معمار دیگر هم در خصوص پرسش های اصلی موردنظر اخذ شده است. علاوه بر این گفتگوها وکسب نظرها، مطالعات کتاب خانه ای نیز کمک حال تحقیق بوده است. در جریان تحقیق به شناسایی معمارکره ای نامداری رسیدیم که بخش مهمی از شهرک را طراحی کرده و خود از سردمداران معماری مدرنکره است. اطلاعات کامل در خصوص روند طراحی این بخش از شهرک، از سوی دفتر معمار کره ای دراختیار گروه تحقیق قرار گرفت.

کلیدواژه ها:

معماری معاصر ، پست مدرنیسم ، معماری مسکن ، پایداری ، مدنیت معماری