کاروانسرای گمشده میانجوب

یکی از مهم ترین راه های دوره قاجار، راهی بود که دارالخلافه را به مناطق غرب کشور و از آنجا به عثمانیو سپس به اروپا متصل می کرد. در دوره ناصری بر سر این راه مهم چاپارخانه ها و کاروانسراهای زیادی ساختهشد که نام «میانجوب »، هم به شکل چاپارخانه و هم به شکل کاروانسرا آورده شده است. اما ناگهان در منابعتاریخی دیگر نامی از این بنا برده نمی شود. در هیچ یک از پژوهش های اخیر نیز اشاره ای به این بنا نشده وحتی جای آن نیز بر ما مشخص نیست. برای پی بردن به وضعیت و مشخصات این بنا با مطالعه منابع تاریخیدوره قاجار به بررسی امکان وجود این کاروانسرا در محل مفروض بین تهران و کرج که امروزه به نام وردآوردمشهور است پرداخته و با مطالعه نقشه های تاریخی و بررسی عک سهای هوایی قدیمی، فرضیه اثبات شدهاست. هم زمان بر اساس این مطالعات وجه تسمیه اثر، نام بانی اثر و تصویر وی نیز از منابع تاریخی استخراجگشته و با اثبات فرضیه و یافتن کاروانسرا و نام جدید آن، نقشه ها، عکس ها و وجه تسمیه جدید آن پیدا شدهاست. نتیجه این مطالعه نشان می دهد که ابتدا چاپارخانه ای در اوایل دوره سلطنت ناصرالدین شاه در حوالیوردآورد فعلی ساخته شده بوده که به دلیل قرار گرفتن در کنار نهری که از رود کرج به سمت تهران می رفته،به نام میانجوب معروف شده بوده است. سال ها پس از آن مرد خیری به نام میرزا زین العابدین خان البرزکاروانسرایی در همان محل بنا می کند که پیش از اتمام آن خود درمیگذرد.ا ز اوایل قرن بیستم به بعد به دلیلسنگی بودن دیواره ای بیرونی کاروانسرا، نام کاروانسرا به کاروانسرای سنگی تغییر پیدا کرده و نام قبلی آن بهفراموشی سپرده شده است. بر اثر تعریض جاده تهران کرج در دهه پنجاه شمسی (هفتاد میلادی) بخشی ازدیواره های جنوبی بنا تخریب شده و در اثر اقدامات عمرانی بعدی، کل کاروانسرا نابود شده است. روشن شدنجایگاه، وجه تسمیه، بانی، نقشه ها و تصویرهای کاروانسرای میانجوب درک روشن تری از کل این راه مهم دورهقاجار که هنوز بخش های مهمی از آن در هاله ابهام است در اختیار خواننده قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

کاروانسرای میانجوب ، چاپارخانه میانجوب ، راه تهران کرج ، دوره ی قاجار