مقایسه اقلیم های مختلف ایران از نظر کفایت دریافت موادمغذی خانوار در فاصله سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸

مقدمه: بررسی وضعیت تغذی های مردم و چگونگی مصرف مواد غذایی خانوا رها در کشور به منظور فراهم آوردن شواهد و بهره گیری از آنها برای سیاست گذاری های تغذی های در جهت تامین امنیت غذایی پایدار یک ضرورت محسوب می شود. اقلیم های مختلف کشور از نظر ویژگ یهای قومی، اکولوژیک، جغرافیایی و اقتصادی و اجتماع ی متفاوت هستند که بر وضعیت کفایت دریافت مواد مغذی خانوارهای ساکن هر اقلیم تاثیرگذار باشد. با با توجهبه اینکه در مطالعات قبلی در ایران کمبود برخی ریز مغذی های کلیدی (آهن، کلسیم ویتامین آ و ویتامین ب۲) به عنوان کمبود شایع گزارش شده است و نگرانی در مورد عواقب سلامتی سوءتغذیه ناشی از کمبود دریافت آنها قابل توجه است و از طرفی با درنظر گرفتن این که درسالهای اخیر وضعیت دریافت ریزمغذی های به تفکیک اقلیم های مختلف ایران مورد بررسی قرار نگرفته اند ،هدف مطالعه ی حاضر تعیین و مقایسه کفایت دریافت موادمغذی کلیدی خانوارها به تفکیک اقلیم ها در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸بود. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی تکرارشونده از داده های هزینه و درآمدHIES: Household Income and )(Expenditure Survey ۱۲۸۷۱۶خانوارایرانی در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ استفاده شد. با توجه به تقسیم بندی استان های ایران به اقلیم های ۱۱گانه در مطالعه ی پژوهشی بر وضعیت ریزمغذی های ایران ( پورا ۲)، داده های کشوری هزینه درآمد خانوار در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ بر حسب این اقلیم ها تفکیک شد. برای تخمین میزان دریافت از سبد معمول خانوار، مقادیر دریافتی خانوار برای هر یک از اقلام غذایی با استفاده از شاخص معادل مردبزرگسال Adult male equivalent: AME به سطح فردی تبدیل شد. با استفاده از نر مافزار تغذیه ایnutritionist۴ و کدنویسی در برنامه یR مقدار ریزمغذی های کلیدی آهن، کلسیم، ریبوفلاوین، ویتامین آ به دست آمد و کفایت دریافت آنها در خانوارهای هر اقلیم براساس مقادیر رواداشت غذایی توصیه شده (Recommended Dietary Allowance: RDA) بررسی شد. برای مقایسه ی مواد مغذی دریافتی ازسبدغذایی معمول خانوار در سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ از آنالیز واریانس یک طرفه و آزمونpost hoc استفاده شد . یافته ها: در چهار سال مورد مطالعه، بیشترین میانگین دریافت آهن۴۵۳/۲۷ میلیگرم مربوط به اقلیم ۱۰ (ایلام،کردستان،کرمانشاه،لرستان،همدان)، بیشترین میانگین کلسیم۸۲/۱۰۷۰ میلی گرم و ریبوفلاوین ۲/۲۷۵ میلیگرم مربوط به اقلیم ۲ (آذربایجان غربی،آذربایجان شرقی،اردبیل) و بیش ترین میانگین ویتامین آ ۳۴۷/۶۲۴ میکروگرم مربوط به اقلیم ۹ (زنجان،قزوین،قم،مرکزی) بود. کمترین میانگین دریافت تمام موارد به جز ویتامین آ در چهار سال مطالعه مربوط به اقلیم ۱۱ (فارس،کرمان،کهگلویه و بویراحمد) و کمترین میانگین دریافت ویتامین آ به اقلیم (سیستان بلوچستان،خراسان جنوبی) تعلق داشت. به غیر از مصرف، کلسیم، و ریبوفلاوین در اقلیم ۷ (بوشه هر،هرمزگان،خوزستان ) و کلسم و ریبوفلاوین در اقلیم (تهران،البرز)، در تمام اقلیم ها مصرف ریزمغذی های مورد بررسی در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۵ کاهش یافته بود. در رابطه با مصرف ریزمغذی ها میانگین مصرف آهن در تمام اقلیم ها در ۴ سال مطالعه بالاتر از مقادیر رواداشت غذایی توصیه شده (Recommended Dietary Allowance: RDA) بود. اما در رابطه با کلسم، تنها دریافت اقلیم ۲ بالاتر از مقدارRDA بود. میانگین مصرف ریبوفلاوین نیز در تمامی اقلیم ها بالاتر ازRDA بود. درحالیکه میانگین مصرف ویتامین آ در ۴ سال مطالعه در تمام اقلیم ها کمتر از RDA بود.