تجربه گرایی و نقد آن

در این نوشتار تناقضات تجربه گرایی با تحلیل جهت گیری های مختلف آن به تصویر کشیده شد و معلوم گردید که تجربه گرایان، انسان را موجودی صرفا پذیرنده و منفعل از اشیاء عینی و بیرونی میدانند. این رویکرد به دیگر حوزهها بویژه واقعیت های ارزشی و اخلاقی نیز کشیده شده است، هر چند نمیتوان همه تجربه گرایان را در مقابله با متافیزیک هم رای و هم نظر پنداشت، نتیجه طبیعی این مکتب انکار حقایق ماورای حس و طبیعت است. از دیگر شاخصههای مکتب تجربه گرا سازگار نبودن آن با عقلگرایی و فلسفه اولی است، زیرا آن همهچیز را از منظر علم بشر مینگرد. و لذا در منطق تجربی سیر فکری بشر همیشه از خاص به عام و از جزئی به کلی است. از این جهت، در این مکتب، قیاس جای خود را به استقرا می دهد. مطلب دیگر این که در این مکتب وجود مفاهیم فطری و قضایای قبل از تجربه انکار شده است؛ اما می دانیم که این گونه مفاهیم و قضایا حقائقی است که بنیاد معرفت را تشکیل می دهند و انکار آنها تجربه گرا را نیز به بن بست معرفت شناختی می رساند. این مکتب فکری با توجه به روش و اصولی که برگزیده است به اصالت دین نیز متعرض می گردد و عملا به نفی مفهوم متعارف دین رهنمون می گردد؛ این مساله در نگاه هیوم به دین کاملا آشکار است.

کلیدواژه ها:

تجربه گرایی ، ویلیام اکام ، فرانسیس بیکن ، جان لاک ، بارکلی ، هیوم