واکاوی رویکردها و محل نزاع در قاعده اولویت دفع مفسده بر جلب مصلحت از منظر فریقین

تعارض و تقابل بین مصالح و مفاسد یکی از پر چالش ترین ابعاد زندگی بشر بوده و عقلای عالم همیشه به دنبال راهکاری جامع برای حل این تعارض بوده اند؛ در عرصه مسائل و احکام شرع مقدس نیز از جمله دغدغه های اصلی مسلمانان رفع این تعارض بوده لذا در چنین شرایطی با استناد به قاعده «درء المفاسد اولی من جلب المصالح» سعی در رفع تعارض نموده اند.اما آیا فقهای شیعه و اهل سنت درخصوص حجیت و یا عدم حجیت این قاعده نظر یکسانی دارند؟ آیا محل نزاع از قاعده از منظر آنها یکسان است؟ مشهور فقهای شیعه توجه چندانی به قاعده مذکور نداشته و آن را به عنوان یک قاعده مستقل نپذیرفته اند، اما مشهور فقهای اهل سنت ضمن پذیرش قاعده، بحث های مفصلی را نیز پیرامون آن در کتب قواعد فقهی خود ارائه کرده و برای اثبات حجیت آن به ادله اربعه تمسک نموده اند؛ محل نزاع از قاعده نیز در بین حالات مختلف تعارض بین مصالح و مفاسد، حالت تساوی و یا عدم علم نسبت به ترجیح یک طرف (مصالح یا مفاسد) دانسته شده است.

کلیدواژه ها:

دفع مفسده ، جلب مصلحت ، فقهای فریقین ، محل نزاع