ردیابی مفهوم جامعه مدنی در احادیث و سنت سیاسی ائمه شیعه

مقاله پیش رو با این پیش فرض نوشته شده است که در سپهر فکری ائمه اطهار و دولت آرمانی شیعه مفاهیم جامعه مدنی یکی از عناصر کلیدی است که مورد توصیه امامان واقع شده است . در واقع در این نوشتار برآنیم تا با بررسی مفهوم جامعه مدنی از عصر کلاسیک یونان تا دوران پسامدرن ، مشترکات مفهوم جامعه مدنی را استخراج نموده و نسبت آن را با شمایل حکومت مطلوب شیعه مقایسه کنیم . جامعه مدنی در دوره ای که توسط هیچ یک از پادشاهان خودکامه دنیا مورد قبول نبود و نابود می گردید در جامعه نبوی پیامبر و عدل علوی امیرالمومنین و در سپهر اندیشه اهل بیت وجود داشته و مورد دفاع بوده است . البته این مفهوم با تفاوت هایی در نگاه به انسان در مقایسه با سنت تفکر غربی مواجه هست اما در کلیت مورد پذیرش و تایید است . از همین منظر و از آنجا که پس از انقلاب اسلامی این بحث به خصوص در دوره دوم خرداد و با رویکردی لیبرال مطرح شده بود احساس نمودم که پس از یک دهه از دوران دوم خرداد نیازمند آنیم تا با نگرشی دینی مفهوم جامعه مدنی را دوباره مطرح کنیم. برای همین منظور از مفهوم تیپ ایده ال وبر استفاده کرده ام تا معنای مشترک هر دو جریان را مراد کرده باشم. در این مقاله به این نتیجه رسیده ایم که اشتراکات جامعه مدنی که عقل نیز ضرورت حضور آنان را در زندگی مدرن تاکید می کند در سنت سیاسی امامان معصوم شیعه و اندیشه و حدیثشان وجود داشته است و اگر نگوییم تماما اما ، بسیاری از مواردش قابل ردگیری است .

کلیدواژه ها:

جامعه مدنی ، توتالیتاریسم ، قدرت ، سنت سیاسی شیعه ، آزادی