تجزیه ژنتیکی برخی ویژگی‎های زراعی گلرنگ با استفاده از تجزیه میانگین نسل‎ها تحت تنش خشکی

به‎منظور بررسی نحوه عمل ژن برای برخی صفات کمی مهم در گلرنگ، تلاقی بین دو رقم گلدشت × آمریکایی صورت گرفت. والدین همراه با نسل‎های F۱ ، F۲، BC۱.۱ و BC۱.۲ حاصل از تلاقی در شرایط تنش رطوبتی و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار ارزیابی شدند. صفات ارتفاع، تعداد شاخه فرعی، قطر اصلی، تعداد غوزه، عملکرد تک بوته، فتوسنتز، روز تا ۵۰ درصد گل‎دهی و SPAD یادداشت‎برداری گردیدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد میانگین مربعات نسل‎ها برای تمامی صفات در این تلاقی معنی‎دار است لذا تجزیه میانگین نسل‎ها برای تک تک صفات صورت گرفت و مشخص شد در کنترل توارث اکثر صفات، علاوه بر اثرات افزایشی و غالبیت، اثرات اپیستازی نیز نقش داشتند. در شرایط آبیاری معمول بیشتر صفات بجز SPAD، تعداد غوزه و قطر اصلی تحت تاثیر مدل سه پارامتری قرار گرفتند. در شرایط تنش رطوبتی نیز در کنترل توارث اکثر صفات بجز قطر اصلی اثرات افزایشی، غالبیت و اپیستازی نقش داشتند. وجود اثرات غالبیت × غالبیت در مقایسه با پارامتر اثرات افزایشی در صفت تعداد غوزه بیانگر اهمیت بالای اثرات ژنتیکی غیر افزایشی و وراثت پیچیده این صفت می‎باشد. هم‎چنین انتخاب در نسل‎های اولیه برای صفت فوق موفقیت‎آمیز نخواهد بود. علامت مخالف اثرات غالبیت [h] و اپیستازی غالبیت × غالبیت [l] در شرایط نرمال صفت SPAD و در شرایط تنش صفات تعداد شاخه فرعی و تعداد غوزه، دلیلی بر وجود اپیستازی دو گانه می‎باشد و واریانس این صفات برای نسل‎ها و جمعیت‎های در حال تفرق کاهش می‎یابد.

کلیدواژه ها:

اپیستازی ، آزمون مقیاس مشترک ، عمل ژن ، مدل ژنتیکی