بررسی تطبیقی صندوق قبور چوبی مازندران با خراسان بزرگ در قرن نهم هجری قمری

در معماری اسلامی قرن نهم هجری قمری ایران شاهد گسترش و رشد بناهای آرامگاهی هستیم. در داخل این ابنیه غالبا صندوق قبور چوبی را دقیقا بر روی قبر قرار می ­دادند که معمولا با تزئیناتی نیز همراه بود. نوع و شیوه تزئینات بر روی این دسته از آثار چوبی نیز وابسته به عوامل مختلفی بوده است و در مناطق مختلف، نیز متفاوت است. بر این اساس، سوال اصلی پژوهش این است که باوجود تفاوت­ ها در حکومت­ های محلی مازندران و خراسان در قرن نهم هجری قمری، چه تفاوت­ها و مشابهت ­هایی بصری و تکنیکی در صندوق قبور این دو منطقه قابل فرض است؟ به همین منظور هدف از تدوین پژوهش حاضر، علاوه بر رسیدن به تفاوت­ها و شباهت­های موجود بر صندوق قبور مازندران و خراسان در قرن نهم هجری قمری، مطالعه ساختار بصری و محتوایی اجزای صندوق­ ها نیز می ­باشد. فرضیه پژوهش بر این مبنا شکل گرفته است که این آثار اغلب با یکدیگر متفاوت­ اند تا مشابه، برای اثبات این ادعا سه اثر از هر منطقه تقریبا در بازه زمانی مشترک انتخاب و با یکدیگر مقایسه و تحلیل شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تطبیقی و تحلیلی است که مطالب آن، به صورت کتابخانه­ ای و با پیمایش­ های میدانی گردآوری شده است. یافته­ های تحقیق نشان داد باوجود این­که آثار هر منطقه دارای شیوه خاص و متفاوت تزیین می­ باشد، شیوه کنده­ کاری و تزیین صندوق­ قبرهای چوبی در خراسان باوجود عدم نوآوری، دارای نوعی انسجام سبکی است، اما در صندوق­ قبرهای چوبی مازندران بلعکس، آثار باکیفیت تر و پرکارتر نیز با اجزای متنوع ­تری کار شده ­اند.

کلیدواژه ها:

کنده­ کاری چوب ، صندوق قبر ، کنده­ کاری مازندران ، کنده ­کاری خراسان ، منبت قرن نهم هجری