بررسی مقایسه ای دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در قفقاز جنوبی پس از فروپاشی شوروی

هدف: این مقاله به مقایسه قدرت نرم و روابط فرهنگی ایران و ترکیه در جمهوری های قفقاز جنوبی می پردازد و دیپلماسی فرهنگی هردو کشور در این منطقه را به ویژه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مقایسه می نماید. هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان موفقیت دیپلماسی فرهنگی ایران در منطقه قفقاز جنوبی در مقایسه با دیپلماسی فرهنگی ترکیه در این منطقه است. روش شناسی: این مقاله با تکیه بر نظریه دیپلماسی فرهنگی به روش توصیفی-تحلیلی و به شیوه مقایسه ای، دیپلماسی و روابط فرهنگی ایران و ترکیه را در منطقه قفقاز جنوبی بررسی می کند. یافته ها: ترکیه با بسط قابل توجه روابط فرهنگی خود با جمهوری آذربایجان و گرجستان با استفاده از ابزارهای مختلف و موضع گیری های سیاسی کاملا فعالانه در مقایسه با ایران که از ابزارهای کمتری بهره برده و در مسائل سیاسی قفقاز جنوبی عمدتا نقش بی طرفانه ای ایفا کرده به نوعی موفق تر عمل کرده است. هرچند ایران به لحاظ تاریخی، تمدنی، فرهنگی و مذهبی از ظرفیت های بیشتری برای موفقیت و نفوذ بیشتر در قفقاز جنوبی برخوردار است؛ اما در به فعلیت درآوردن این ظرفیت های بالقوه چندان موفق نبوده است. نتیجه گیری: به نظر می رسد یکی از دلایل ضعف دیپلماسی فرهنگی ایران در قفقاز در مقایسه با ترکیه می تواند توجه بیشتر تهران به کشورهای عربی غرب آسیا باشد؛ برخلاف تاکیدی که ترکیه بر اولویت توسعه مناسبات خود با کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی و قفقاز دارد و در این رهگذر و با رویکردی منطقه گرایانه، روابط فرهنگی خود با گرجستان و تاجیکستان و حتی ارمنستان را نیز گسترش می دهد.

کلیدواژه ها:

ایران ، ترکیه ، دیپلماسی عمومی ، دیپلماسی فرهنگی ، قفقاز جنوبی