درآمدی بر جلوه های پیشگیری مشارکتی کنشی و واکنشی در سیاست جنایی ایران

زمینه و هدف: سیاست جنایی مشارکتی به عنوان یک سیاست جنایی همراه با مشارکت جامعه مدنی تعریف شده است که در چارچوب آن در کنار دیگر نهادهای عدالت کیفری از جمله پلیس و دستگاه قضایی، با استفاده از نهادهای وابسته به جامعه مدنی نیز سعی در سامان بخشیدن به پدیده مجرمانه دارد. بحثی نیست که رگه های سیاست جنایی مشارکتی را باید در آموزه های بازمانده از پیشینیان که در بستر گذار و تحول جوامع به وجود آمده اند، جستجو کرد اما در سال های اخیر در پرتو مکاتب نوین جرم شناسی از جمله نظریات واکنش اجتماعی و در جهت یافته های جرم شناسی حقوقی به عنوان شاخه ای از جرم شناسی کاربردی، رویکرد دولت ها در مشارکت مردم در پدیده مجرمانه دست خوش تغییراتی شده است. توضیح آن که امروزه مشارکت مردم در نهادهای عدالت کیفری برای پیشگیری از پدیده بزهکاری، جنبه پیشینی (مرحله پیش از وقوع جرم) و پسینی (پس از وقوع جرم) را به شکلی نظام مند و کارآمد در برمی گیرد. بر همین اساس، این پژوهش با هدف بررسی جلوه های پیشگیری مشارکتی، در صدد پاسخ به این سوال که جلوه های پیشگیری مشارکتی کنشی و واکنشی در سیاست جنایی ایران کدام است، برآمده است. مواد و روش ها: روش تحقیق در این مقاله به صورت توصیفی- تحلیلی بوده است. ملاحظات اخلاقی: تمامی اصول اخلاقی در نگارش این مقاله رعایت شده است. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که سیاست تقنینی ایران به خصوص در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات بعدی و قانون پیشگیری از وقوع جرم مصوب ۱۳۹۴، جلوه هایی از مشارکت جامعه مدنی را در امر پیشگیری مشارکتی کنشی و واکنشی، مورد پذیرش قرار داده است.

کلیدواژه ها:

Participatory Prevention ، Active Prevention ، Reactive Prevention ، Public Prevention. ، پیشگیری مشارکتی ، پیشگیری کنشی ، پیشگیری واکنشی ، پیشگیری اجتماعی.