تحلیل کتیبه های درب امامزاده حمزه دهدشت و جایگاه آن در شناخت مضامین مذهبی شیعی (آیات و ادعیه)

سال انتشار: 1403
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 94

فایل این مقاله در 23 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JISUT-14-1_005

تاریخ نمایه سازی: 23 تیر 1403

چکیده مقاله:

مقابر مذهبی، به خصوص حرم های امامزادگان، از دیرباز مورد احترام مسلمانان و بهویژه شیعیان قرار داشته است. در حکومتهای شیعی مذهب، این ارادت و توجه بیشتر بود. آثاری که با توجه به اقبال مردم منطقه به آن می توانست چون رسانه های در تبلیغ باورهای حاکمان سیاسی وقت نیز ایفای نقش کند. حکومت آل بویه، به عنوان اولین حکومت فراگیر و نیرومند شیعیان در قرن ۴ و ۵ ق، به این گونه بناها عنایت داشت و در متون تاریخی به مواردی از توجه ویژه آنان در این باره یاد شده و در کنار آن برخی آثار مذهبی باستان شناختی از آن دوران نیز به همین امر گواهی میدهد. امامزاده حمزه دهدشت، در استان کهگیلویه و بویراحمد، در منطقه باستانی ارجان، از بناهای کهن باقی مانده از صدر اسلام است و در چوبی آن، که اکنون به شماره ۳۲۹۲ در موزه ملی ایران نگهداری میشود، حاوی پیام های مذهبی ویژهای است.پیش از این، برخی از محققان به شاخصه های بصری یا توصیف کتیبه های این در توجه نموده اند، اما به تحلیل مضامین و پیام ها در آن چندان عنایتی نداشته اند. نوشتار حاضر با روش توصیفی تحلیلی به این پرسش می پردازد که در کتیبه های این در کهن از چه مضامینی بهره برده شده و آن مضامین و پیام ها در باورهای شیعی چه جایگاهی دارند؟ بیان اهمیت ویژه این اثر و توجه به نکاتی ویژه در مستندسازی برخی ادعیه معروف شیعی از دیگر مطالبی است که در این پژوهش به آن توجه شده است. نتایج اولیه این پژوهش نشان داد که این اثر علاوه بر منظر زیبایی شناختی و شاخصه های بصری ارزشمند، از لحاظ مضامین و محتوای خود اثری ویژه بوده و در اعتبارسنجی برخی از منابع مکتوب دست اول شیعی کارآیی دارد. مضامین و محتوای کتیبه ها نیز از لحاظ اجتماعی بازگوی وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان وقت و حضور توانمند مذهب امامی در آن منطقه است.

نویسندگان

سید حسن قاضوی

استادیار، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران. تهران، ایران

محمدمهدی سلمانپور

دانش آموخته کارشناسی ارشد باستان شناسی، گرایش دوران اسلامی، گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار

دانشیار، گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات وعلوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریم ...
  • ابن اثیر، علی بن ابی الکرم (۱۳۸۶). الکامل فی التاریخ، ...
  • ابن بلخی (۱۳۸۵). فارسنامه، تصحیح گای لیسترانج و رینولد الن ...
  • ابن خلدون، عبدالرحمن (۱۳۹۱). تاریخ ابن خلدون، چ۴، داراحیاء التراث ...
  • ابن رسته، ابوعلی احمد (۱۹۶۷). الاعلاق النفیسه، چاپ لندن ...
  • ابن زهره، تاج الدین بن محمد (۱۳۸۲). غایه الاختصار فی ...
  • ابن طباطبا، ابراهیم بن ناصر (۱۳۸۸). منتقله الطالبیه، تحقیق سید ...
  • ابن طقطقی، محمدبن علی (۱۴۱۸). الاصیلی فی انساب الطالبیین، تحقیق ...
  • ابن عماد حنبلی، ابوالفلاح عبدالحی (بی تا). شذرات الذهب فی ...
  • ابن فقیه همدانی، احمدبن محمد (۱۴۱۶). البلدان، تحقیق یوسف الهادی، ...
  • ابن فندق بیهقی، علی بن علی بن ابی القاسم (۱۴۲۸). ...
  • ابوالفداء، اسماعیل (۲۰۰۷). تقویم البلدان، قاهره: مکتبه الثقافه الدینیه. ...
  • (بی تا). المختصر فی اخبار البشر تاریخ ابیالفداء، بیروت: دارالمعرفه ...
  • بحرالعلوم، سید جعفر (۱۴۳۳). تحفه العالم فی شرح خطبه المعالم، ...
  • بناکتی، داودبن محمد (۱۳۴۸). تاریخ بناکتی (روضه اولی الالباب فی ...
  • بیضاوی، عبدالله بن عمر (۱۳۸۲). نظام التواریخ، تصحیح هاشم محدث، ...
  • تندرو، مهسا؛ خزایی، محمد (۱۴۰۰). «مطالعه تطبیقی طراحی و ساختار ...
  • تندرو، مهسا؛ خزایی، محمد؛ احمدپناه، سید ابوتراب (۱۳۹۹) «پیشینه و ...
  • ثعالبی، ابومنصور عبدالملک (۱۴۰۳). یتیمه الدهر فی محاسن اهل العصر، ...
  • جعفریان، رسول (۱۳۹۹). تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا ...
  • حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله (۱۳۷۴). جغرافیای حافظ ابرو، تصحیح ...
  • الحسون، محمد؛ مشکور، ام علی (۱۴۱۱). اعلام النساء المومنات، تهران: ...
  • حموی، یاقوت بن عبدالله (۱۳۹۹). معجم البلدان، بیروت: دار احیاء ...
  • خصیبی، حسین بن حمدان (۱۴۱۱). الهدایه الکبری، چ۴، بیروت: موسسه ...
  • خواندمیر، غیاث الدین (۱۳۸۰). تاریخ حبیب السیر فی اخبار افراد ...
  • دیلمی، حسن بن محمد (۱۴۲۷). غررالاخبار و دررالآثار، تحقیق اسماعیل ...
  • ذهبی، محمدبن احمد (۱۴۰۷). تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، ...
  • راوندی، قطب الدین (۱۴۰۹). الخرائج والجرائح، قم: موسسه الامام المهدی ...
  • راوندی، محمدبن علی (۱۳۸۶). راحه الصدور و آیه السرور در ...
  • رزم آرا، حسینعلی (۱۳۳۰). فرهنگ جغرافیایی ایران، ج۶، دایره جغرافیایی ...
  • رضائی باغ بیدی، حسن (۱۳۹۳). سکههای ایران در دوره اسلامی ...
  • زبرجدی، نیره؛ یوسفی فر، شهرام (۱۳۹۶). «حضور شیعیان در مناصب ...
  • سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب (۱۴۰۸). تحقیق عبدالله البارودی، بیروت: ...
  • شبانکارهای، محمدبن علی (۱۳۸۱). مجمع الانساب، تهران: امیرکبیر ...
  • شعیری، محمدبن محمد (بی تا). جامع الاخبار، نجف: مطبعه حیدریه ...
  • صدوق، محمدبن علی (۱۴۱۷). الامالی، قم: موسسه البعثه. ...
  • (۱۳۶۸). ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق سید محمدمهدی خرسان، ...
  • (۱۳۶۲). الخصال، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری، قم: موسسه ...
  • (۱۳۸۵). علل الشرایع، تحقیق محمدصادق بحرالعلوم، نجف: مکتبه الحیدریه. ...
  • (۱۳۷۹). معانی الاخبار، تحقیق علی اکبر غفاری، قم: موسسه النشر ...
  • (۱۴۰۴). من لا یحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفاری، چ ...
  • طبرسی، احمدبن علی (۱۳۸۶). الاحتجاج، تحقیق سید محمدباقر خرسان، نجف، ...
  • طبرسی، فضل بن الحسن (۱۴۱۵). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ...
  • طریحی، فخرالدین (بی تا). المنتخب فی جمع المراثی والخطب، بیروت، ...
  • طوسی، محمدبن الحسن (۱۴۱۵). الابواب، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، قم: ...
  • (۱۴۰۴). اختیار معرفه الرجال، تحقیق سید مهدی رجائی، قم: موسسه ...
  • (۱۴۱۴). الامالی، قم: دارالثقافه للطباعه والنشر والتوزیع. ...
  • (۱۳۶۵). تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن موسوی خرسان، چ۴، تهران: ...
  • (۱۴۱۱). الغیبه، تحقیق شیخ عبدالله طهرانی و شیخ علی احمد ...
  • (۱۴۱۷). الفهرست، تحقیق شیخ جواد قیومی، قم: موسسه النشر الاسلامی ...
  • عبیدلی، محمدبن ابی جعفر (۱۴۱۱). تهذیب الانساب و نهایه الاعقاب، ...
  • فخررازی، محمد بن عمر (۱۴۰۹). الشجره المبارکه فی انساب الطالبیه، ...
  • قدامه بن جعفر (۱۹۸۱). الخراج و صناعه الکتابه، شرح و ...
  • قزوینی رازی، عبدالجیل (۱۳۵۸). کتاب النقض، تصحیح میرجلال الدین محدث، ...
  • قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۸۷). تفسیر القمی، تصحیح سید طیب ...
  • قوچانی، عبدالله (۱۳۶۶) «تحقیقی بر چوب نوشتههای ایران»، معماری و ...
  • کرمی مهربان، مهرانگیز (۱۳۹۳) «پژوهشی در ویژگیهای معماری و کاربری ...
  • کفعمی، ابراهیم بن علی (۱۴۱۸). البلد الامین و الدرع الحصین، ...
  • (۱۴۱۲). المصباح، بیروت: موسسه النعمان ...
  • کلینی، محمدبن یعقوب (۱۳۶۲). الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، ج۸، ...
  • (۱۳۶۳). الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، ج اول، چ ۵، ...
  • (۱۳۶۷). الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، ج ۶، چ ۳، ...
  • گاوبه، هانیس (۱۳۵۹). ارجان و کهگیلویه از فتح عرب تا ...
  • مستوفی، حمدالله (۱۳۶۲). تاریخ گزیده، تحقیق دکتر عبدالحسین نوائی، چ۲، ...
  • مقدسی، محمدبن احمد (۲۰۰۳). رحله المقدسی احسن التقاسیم فی معرفه ...
  • مقریزی، تقی الدین احمدبن علی (۱۹۹۸). المواعظ والاعتبار بذکر الخطط ...
  • موسوی نژاد سوق، سید علی (۱۳۸۵). ستارگان پراکنده اسلام زمین ...
  • نجاشی، احمدبن علی (۱۴۱۶). رجال النجاشی، چ ۵، قم: موسسه ...
  • همدانی، عبدالجباربن محمد (۱۳۸۶). تثبیت دلائل النبوه، تحقیق عبدالکریم عثمان، ...
  • نمایش کامل مراجع