نواندیشی در چارچوب مفهومی هیدروهژمونی (آب چیرگی)، با تاکید بر حوضه آبریز فرامرزی ارس

با توجه به روند رو به تزاید کمبود و بحران آب در سطح جهان، چارچوب مفهومی و نظری هیدروهژمونی (آب چیرگی) که جزء نظریات و مفاهیم جدید در علم ژئوپلیتیک و هیدروپلیتیک محسوب می شود، از اهمیت روزافزونی جهت پیش بینی رفتارها و راهبردهای بازیگران هیدروهژمون و غیرهیدروهژمون در سطح حوضه های آبریز فرامرزی، برخوردار شده است. از آنجایی که در باب چارچوب مفهومی هیدروهژمونی بین اندیشمندان علم هیدروپلیتیک اتفاق نظری وجود ندارد و هیدروهژمونی و همچنین الگوهای مربوطه تاکنون عمدتا جهت تحلیل چند حوضه آبریز مهم فرامرزی در سطح جهان به کار گرفته شده است؛ در نتیجه، این پژوهش به دنبال پیشنهاد تکمیل چارچوب مفهومی هیدروهژمونی است تا این چارچوب علاوه بر کامل تر شدن، قابلیت انطباق بیشتری بر حوضه های آبریز فرامرزی مختلف در سطح جهان را نیز داشته باشد. در همین راستا، حوضه آبریز فرامرزی ارس که بین ۴ کشور ایران، ترکیه، جمهوری آذربایجان و ارمنستان مشترک است و روابط هیدروهژمونیک در این حوضه به دلیل تعدد بازیگران دولتی در آن و منافع بعضا متفاوت و متضاد آن ها قابلیت بررسی دارد، به عنوان مطالعه موردی پژوهش پیش رو انتخاب شده است. این پژوهش از نوع نظری – بنیادی بوده، به صورت توصیفی – تحلیلی و براساس روش تحقیق علی صورت گرفته است. پژوهش نهایتا به یک سری تغییرات، حذفیات و اضافات در چارچوب مفهومی هیدروهژمونی رسیده است که عمدتا مبتنی بر افزایش نقش قدرت در مفهوم هیدروهژمونی و تاثیر آن بر دیگر ارکان این چارچوب است.

کلیدواژه ها:

حوضه آبریز فرامرزی ، رودخانه ارس ، منابع آب مشترک ، هیدروپلیتیک ، هیدروهژمونی