شناسایی مولفه های اثرگذار معماری بر تربیت کودک، مبتنی بر رویکرد اسلامی: فضاهای آموزشی پیش دبستان

تاثیرپذیری کودک از محیط کالبدی پیرامون خود، موید جایگاه و نقش معماری در تربیت کودک است. این در حالی است که پژوهش­ های اندکی درباره نقش و قابلیت محیط­ های فیزیکی در شکل­ دهی به رفتارها و کنش­ های کودک صورت گرفته است. پژوهش حاضر بنای آن را دارد تا مبتنی بر پژوهش­ های صورت گرفته درباره آموزه ­های تربیتی متون دینی مسلمانان، تبیینی از مولفه ­های کالبدی و راهکارهای موثر معماری بر تربیت و پرورش کودکان ارائه دهد. پژوهش ازمنظر نوع داده­ ها کیفی است و داده ­ها به ۲ روش کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده­ اند. دراین راستا در گام نخست مولفه ­های تربیتی کودک که محیط کالبدی قابلیت پاسخگویی به آن­ها را دارد ازطریق تحلیل محتوای کیفی مطالعات صورت گرفته، استخراج شدند. بررسی صورت گرفته نشان داد که محبت و مهرورزی، تکریم کودک و دادن عزت نفس به او، بازی با کودک و تنوع فعالیت­ ها، آزادی کودکان، تعامل و نشاط اجتماعی، نظم و انضباط فکری، تفکر عقلانی و پرسشگری، الگوگیری و آشنایی با احکام دین از شاخص­ های تربیتی متون دینی است. در گام دوم درجهت تکمیل و لحاظ کارآمدی مولفه های استخراجی، مصاحبه نیم ساختاریافته با مربیان ۵ پیش دبستانی در اصفهان انجام شد. مربیان به صورت هدفمند انتخاب شدند و مصاحبه­ ها تا اشباع نظری ادامه یافت. درنهایت درراستای انطباق نتایج با نظر کودکان از آن ها خواسته شد تا فضای آموزشی مطلوب خود را نقاشی کنند. یافته­ های پژوهش ضمن تایید نقش مهم محیط کالبدی در پاسخگویی به این مولفه­ های تربیتی، نهایتا نشان داد که توجه به مولفه ­های محیطی همچون آرامش و امنیت روانی، تنوع و جذابیت فضایی، ارتباط با طبیعت، انعطاف­ پذیری، تعاملات گروهی و گاه بازی در فضای معماری می­ تواند قابلیت محیط را درجهت تربیت کودک ارتقاء دهد.

کلیدواژه ها:

تربیت ، کودک ، فضای معماری ، رویکرد اسلامی ، پیش دبستان