نقدی بر ماهیت «علم اقتصاد» (با رویکرد ارزشی)

دانش و معرفت اقتصادی از نیمه دوم قرن هجدهم، توسط آدام اسمیت به عنوان علمی مستقل سامان یافت. مسئله مهم در دوران پرفراز و نشیب این علم تا امروز آن است که تمامی نظریه های علمی اقتصاد، ضمن داشتن ساختار تحلیلی، منسجم و منطقی، انعطاف لازم را نسبت به موضوع های انسانی و اجتماعی و نیز ابعاد پیچیده رفتاری و ارزشی حفظ کند. بر این اساس مکاتب و اندیشه های گوناگونی ظهور یافته اند. فیلسوفان و متفکران اجتماعی و اقتصادی نقش آفرینی کرده و با رویکردهای متفاوت جهان بینی های مختلف علم اقتصاد را تکامل بخشیده اند. از ابتدای قرن بیستم مسئله تفکیک اقتصاد تحقیقی و اقتصاد دستوری توسط جان نویل کینز مطرح گردید و در نتیجه حوزه و قلمرو شناخت پدیده های رفتاری اقتصاد محدود به ابعاد تجربی و کمی شد، از این رو حقایق واقعی و اصیل رفتار اقتصادی در سطح فردی و اجتماعی مورد غفلت واقع شد. در حال حاضر علم اقتصاد با حذف جایگاه "ارزشها" در نظامهای فکری خود، دچار مشکلات و نابسامانیهای بسیاری شده است. "قضاوت ارزشی" اقتصاددانان، انسان اقتصادی و تحلیل رفتار واقعی و ایده ال آن و محدودیتهای روش تجربی در اقتصاد از این موارد است که در این نوشتار به آن پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

Positive Economics ، Normative Economics ، Value Judgment ، Economic Man ، Empirical Method ، Economic Values ، Economic Facts ، اقتصاد تحقیقی ، اقتصاد دستوری ، ارزشهای اقتصادی ، قضاوت ارزشی ، انسان اقتصادی ، روش تجربی ، حقایق اقتصادی