بررسی شدت انتقال نرخ ارز ترجیحی به قیمت شکر در ایران: کاربرد رهیافت مارکوف سوئیچینگ

نرخ ارز، هنگامی که با تحولات اقتصادی تعدیل نشود، موجب انحراف نرخ واقعی ارز شده و در چنین شرایطی کالاها و خدمات وارداتی به طور مستقیم با افزایش قیمت مواجه می شوند. تخصیص ارز با نرخ ترجیحی به بخش کشاورزی به دلیل نقش ذاتی خود در تامین امنیت غذایی سبب شده تا قیمت کالاها در بازار، چندنرخی شود. در چنین شرایطی سوال اصلی این مقاله این است که، آیا تخصیص ارز ترجیحی یا رسمی (۴۲۰۰ تومانی) به شکر توانسته است به قیمت نهایی این کالا منتقل شود. برای پاسخ به این سوال از داده های سری زمانی قیمت شکر در داخل و جهانی آن، نرخ ارز رسمی طی دوره زمانی فروردین ۱۳۹۰ الی آذر ۱۳۹۸ با تواتر ماهانه و الگوی غیرخطی مارکوف سوئیچینگ(MSIAH) استفاده شده است. بررسی آزمون خطیبودن نشان می دهد که متغیرهای مدل دارای ارتباط و رفتار غیرخطی بوده در نتیجه، بکارگیری الگوی غیرخطی مارکوف سوئیچینگ، مناسب است. نتایج تحقیق نشان داد که، طی دوره زمانی فروردین ۱۳۹۰ الی آذر ۱۳۹۸، متوسط نرخ رشد قیمت ماهانه شکر برابر ۵/۱درصد بوده است. این در حالی است که، طی دوره اجرای سیاست ارز ترجیحی (اردیبهشت ۱۳۹۷ الی آذر ۱۳۹۸)، که این بدان معناست که تخصیص ارز ترجیحی نتوانسته است، اثر نرخ ارز بر قیمت شکر را مهار کند. همچنین نتایج حاکی از آن است که در کوتاهمدت، عبور نرخ ارز به قیمت شکر در دو رژیم اتفاق افتاده که در رژیم دوم معنی دار و برابر ۵ درصد و در بلندمدت نیز میزان عبور در این رژیم ، برابر ۶ درصد بوده است.

کلیدواژه ها:

exchange rate ، markov switching pattern ، sugar ، نرخ ارز ، الگوی مارکوف سوئیچینگ ، شکر.