تاثیر شاخص های فضای کسب و کار بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم (با رویکرد پانل مولفه ای PLS-Panel)

در ایران کمبود مالیات ها و پایین بودن سهم آنها در بودجه کشور از مهم ترین مشکلاتی است که دولت با آن روبه­رو است. همچنین، با توجه به شواهد موجود، حجم این پدیده در کشور رو به گسترش است. بنابراین، ضروری است که شاخص فضای کسب و کار به عنوان یکی از مهم ترین عوامل بر جذب مالیاتی به صورت دقیق تری مورد بررسی قرار گیرد. بر این اساس با استفاده از روش PLS، و پانل دیتا در فضای نرم افزارهای XLSTAT و EViews از میان ۳۰ شاخص موثر بر فضای کسب و کار مهم ترین شاخص های موثر بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در ۳۱ استان کشور تحت بررسی قرار گرفته است. براساس روش PLS از میان ۳۰ شاخص تحت بررسی، ۵ شاخص تعدد پرداخت مالیات ها (در سال)، هزینه مبادله دارایی(درصدی از ارزش ملک)، نرخ کلی مالیات و عوارض (درصدی از سود) و هزینه واردات (دلار) بالاترین سهم را بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم دارند. بر این اساس، می توان بیان داشت که ۳ مولفه نظام پرداخت مالیات، قوانین اجرای قراردادها و تجارت برون مرزی بالاترین تاثیر را بر جذب مالیات ها در استان های کشور دارند. در ادامه در دو پانل جداگانه تاثیر شاخص های منتخب بر نرخ رشد جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در استان های مختلف کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از روش پانل دیتا در حالت مالیات های غیرمستقیم (مالیات بر ارزش افزوده) بیانگر این واقعیت است که به ترتیب متغیرهای نرخ کلی مالیات و عوارض (۷۴ صدم)، هزینه واردات (۲۲ صدم)، هزینه مبادله هر دارایی (۵/۰ صدم)؛ تعدد پرداخت مالیات (۵ صدم) و زمان پرداخت مالیات (۵/۰ صدم) بیشترین تاثیر را بر جذب مالیات های غیرمستقیم دارند. همچنین در حالت مالیات های مستقیم به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض (۳۰ صدم)، هزینه هر مبادله هر دارایی (۱۱ صدم)؛ تعددپرداخت مالیات (۵/۱ صدم) و هزینه واردات (۱ صدم) بیشترین تاثیر را بر جذب مالیات های مستقیم دارند. بر این اساس متغیر به ترتیب نرخ کلی مالیات و عوارض مهم ترین عامل موثر بر جذب مالیات های مستقیم و غیرمستقیم در استان های کشور می باشد

کلیدواژه ها:

direct taxes ، indirect taxes ، panel data ، indicators of business climate. ، مالیات های مستقیم ، مالیات های غیر مستقیم ، پانل دیتا ، شاخص های فضای کسب و کار.