جایگاه های پارلمانی و مسئله منبع مشاع در فرایند تصویب بودجه عمرانی؛ مطالعه موردی دوره نهم و دهم مجلس شورای اسلامی

یکی از چالش های مهم مدیریت کلان اقتصاد ایران، مسئله انباشت پروژه های عمرانی نیمه تمام، افزایش مدت اجرای پروژه ها و تاخیر در بهره برداری و بنابراین، بروز ناکارایی و پیامدهای تورمی است. در کنار تمام مشکلات قانونی، فنی و اجرایی، نقش کنشگران قوه مقننه در فرایند تصویب پارلمانی بودجه کل کشور ذیل مفهوم مسئله منبع مشاع، ناظر به انگیزه های انتخاباتی و خدمت رسانی نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای بهره برداری از بودجه قابل توجه است. در واقع، بخش زیادی از فرایند گزینش و تامین اعتبار بودجه ای پروژه های عمرانی، حاصل مناقشات بازتوزیعی و فشار گروه های ذی نفع بوده و لزوما توجیه اقتصادی- اجتماعی ندارند. رویکرد این مقاله، بررسی اثرگذاری مولفه های موقعیتی نمایندگان دوره نهم و دهم مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۱-۱۳۹۸) بر افزایش بودجه عمرانی ۳۱ استان کشور از محل درآمدهای ملی در فرایند تصویب بودجه ۱۳۹۲-۱۳۹۹ خواهد بود. منظور از مولفه های موقعیتی، حضور نمایندگان استان ها در جایگاه های ویژه پارلمانی موثر بر فرایند تصویب بودجه و نیز برخورداری از امتیاز ارشدیت تعریف شده است. نتایج به دست آمده از برآورد مدل داده های پانل برای دوره مزبور، اثرگذاری این مولفه ها را بر افزایش بودجه عمرانی استانی مورد تایید قرار می دهد. پیشنهاد مقاله، اصلاح آیین نامه داخلی مجلس و یا مستندسازی تغییرات ردیف های بودجه در جهت شفاف سازی کنش بودجه ای نمایندگان است.

کلیدواژه ها:

Welfare Construction Budget ، Common Pool Problem ، Parliamentary Position ، Seniority ، Panel Data ، بودجه عمرانی ، مسئله منبع مشاع ، جایگاه های پارلمانی ، ارشدیت ، داده های پانل.