ناترازی بنزین در سایه عدم تحقق حکمرانی مطلوب در بخش انرژی

عدم توازن در تولید و مصرف انرژی در کشور باعث ناترازی شدید در این حوزه شده است . این ناترازی ، علاوه بر اثرات اقتصادی و اجتماعی ، از نظر امنیتی نیز موجب نگرانی است . عوامل مختلفی مانند صنعتی شدن کشور، افزایش جمعیت ، رشد تولید خودرو، تغییر در سبک زندگی و افزایش تقاضا برای سفر پس از محدودیت های ناشی از کرونا، باعث افزایش قابل توجه تقاضای بنزین شده است . از آنجایی که تولید بنزین در ده ابرپالایشگاه فعلی کشور، حداکثر ۱۱۵ میلیون لیتر در روز است و این به معنای آن است که مصرف بیش از این مقدار، می تواند کشور را به مرحله واردات بنزین سوق دهد. عدم عدالت در توزیع و بهرهمندی از حامل های انرژی ، به ویژه بنزین ، همچنان به عنوان یک اضطرار ملی مطرح است . بنزین را می توان حساسترین کالای عمومی دانست که دارای ارزش سیاسی است و تغییرات قیمتی آن، حتی سیاست دوباره آربیتراژ هم تصمیمی پر ریسک بوده و به سرعت می تواند به اعتراضات گسترده اجتماعی منجر شود.پژوهش حاضر با هدف تحلیل ناترازی در فرآورده های نفتی با تاکید بر ناترازی بنزین و مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی تدوین شده است . جمع آوری داده ها و اطلاعات نیز به شیوه کتابخانه ای و اسنادی و رجوع به آمارهای رسمی بوده است . یافته های پژوهش نشان می دهد که اضلاع فرآیند حکمرانی انرژی در ایران ناقص و سیاستگذاری ها و فرآیند تنظیم گری ، مبتنی بر شواهد و واقعیت های میدانی نبوده است . عدم توسعه پالایشگاه ها و پتروپالایشگاه ها، عدم تعادل میان عرضه و تقاضای روزافزون انرژی ، انتظارات تورمی وابسته به بنزین ، سهل الوصول بودن منابع ، عدم تناسب میان قیمت واقعی تولید و فروش آن، نبود تنوع در سبد سوخت های مصرفی ، استاندارد پایین در خودروهای تولیدی ، پایین بودن قیمت حامل های انرژی در ایران به نسبت همسایگان و رشد قاچاق سوخت ، از جمله مهمترین دلایلی است که کشور را در وضعیت ناترازی بنزین قرار داده است .طبعا مدیریت این ناترازی نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت و اولویت ملی است ؛ چرا که پیامد ناترازی انرژی ، نارضایتی عمومی است و از این رو اساس فلسفه حکمرانی به مخاطره می افتد.

کلیدواژه ها:

ناترازی بنزین ، یارانه بنزین ، عدالت توزیعی ، حکمرانی انرژی ، نارضایتی اجتماعی ، امنیت ملی .