اثرات نانو ذرات آهن و مس بر فاکتورهای تنشی و سنتز رزمارینیک اسید در گیاه بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.)

بادرشبی (Dracocephalum moldavica L.) گیاهی یکساله، علفی و معطر از خانواده نعناع (Lamiaceae) است. این پژوهش با هدف بررسی اثر مجزا و توام غلظت­های مختلف نانوذرات آهن ۰(، ۲۵۰، ۵۰۰ و ppm ۱۰۰۰) و مس ۰(، ۲۵، ۵۰ و ppm ۱۰۰) بر گیاهان ۳ ماهه بادرشبی و انتخاب بهترین تیمار جهت افزایش مقدار رزمارینیک­اسید و فعالیت آنتی­اکسیدانی انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با ۱۶ تیمار و سه تکرار در شرایط گلخانه­ای به روش افشانه برگی انجام شد. جهت تایید نفوذ نانوذرات به بافت برگی گیاه بادرشبی، عکس TEM گرفته شد. مقدار رزمارینیک­اسید با استفاده از دستگاه HPLC اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر مقدار رنگیزه­های فتوسنتزی، آنتوسیانین، ترکیبات فنلی، فلاونوئیدها، مالون­دی­آلدهید (MDA)، پراکسید هیدروژن (H۲O۲)، پرولین و فعالیت آنتی اکسیدانی در بادرشبی بسیار معنی­دار بود و بهترین نتایج توسط تیمار ترکیبی با غلظت ppm ۱۰۰۰ نانو ذرات آهن+ ppm ۱۰۰ نانوذرات مس بدست آمد. در بهترین تیمار، مقادیر کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئید به ترتیب ۹/۹۰، ۱۲۵ و ۶/۹۱ درصد، آنتوسیانین ۹/۷۳ درصد، ترکیبات فنلی و فلاونوئیدها به ترتیب ۱/۷۴ و ۱/۵۷ درصد، MDA، H۲O۲ و پرولین به ترتیب ۱۱۴، ۹/۸۰ و ۵/۴۳ درصد و رزمارینیک اسید ۴۶۵ درصد نسبت به شاهد افزایش داشتند. همچنین در تیمار ترکیبی مذکور، مقدار IC۵۰ به میزان ۹/۵۶ درصد نسبت به شاهد کاهش نشان داد. همبستگی مثبت و معنی­داری در سطح احتمال یک درصد بین مقدار تولید رزمارینیک اسید و سایر صفات به استثناء مقدار IC۵۰ (**۹۵۸/۰- r=) وجود داشت.

کلیدواژه ها:

Dracocephalum moldavica L. ، Reactive oxygen species ، Elicitor ، Secondary metabolies ، Transmission electron microscope ، بادرشبی ، گونه های فعال اکسیژن ، محرک ، متابولیت های ثانویه ، میکروسکوپ الکترونی گذاره