مطالعه مطلوبیت زیستگاه ماهی سفید رودخانه ای (Squalius namak) در رودخانه قره چای، حوضه آبریز دریاچه نمک

مطالعه حاضر با هدف بررسی شایستگی زیستگاه ماهی سفید رودخانه ای (Squalius namak) در رودخانه قره چای واقع در حوضه دریاچه نمک انجام شد. برای این منظور، ۱۲ ایستگاه در مسیر رودخانه قره چای در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ با استفاده از دستگاه الکتروشوکر به روش یک رفت مورد نمونه برداری قرار گرفت. علاوه بر ثبت فراوانی ماهیان، ۱۳ پارامتر فیزیکوشیمیایی در هر ایستگاه ثبت گردید. نمایه مطلوبیت زیستگاه با توجه به رابطه بین متغیرهای محیطی و فراوانی گونه مورد نظر بررسی شد. بر اساس نتایج، مطلوب ترین زیستگاه برای S. namak  در رودخانه قره چای نواحی دارای عرض ۸-۶ متر، عمق ۳۵-۳۰ سانتی متر، سرعت جریان ۴/۱-۲/۱ متر بر ثانیه دمای آب ۱۳-۱۲ درجه سانتی گراد، مقادیر هدایت الکتریکی (EC) ۴۲۰-۳۶۰ میکروزیمنس بر سانتی متر، مقادیر pH بین ۷۰/۷ تا ۹۰/۷-۷۰/۷، اکسیژن محلول (DO) ۴/۸ -۰/۸ میلی گرم بر لیتر، کل مواد جامد محلول (TDS) ۶۸۰-۴۰۰ میلی گرم بر لیتر، قطر متوسط سنگ بستر ۶/۱۰-۲/۹ سانتی متر، شیب ۴/۱-۵/۰ درصد، ارتفاع از سطح دریا ۱۸۰۰-۱۶۰۰ متر، نیترات ۲/۲-۰/۱ میلی گرم بر لیتر و فسفات کل ۳/۰-۲/۰ میلی گرم بر لیتر بود. در مطالعه حاضر، مقدار کلی نمایه مطلوبیت زیستگاه (HSI) برای ماهیS. namak  در رودخانه قره چای ۶۵/۰ تعیین گردید. این در حالی است که ایستگاه های دوم (۸۱/۰=HSI) و چهارم (۷۶/۰=HSI) از مطلوبیت زیستگاهی بالایی برخوردار بودند. در مجموع، نتایج نشان داد که به طور کلی، رودخانه قره چای از نظر ویژگی های زیستگاهی، از مطلوبیت متوسطی برای ماهی سفید رودخانه ای برخوردار است. با توجه به یافته های به دست آمده، فعالیت های انسانی که سبب تغییر در ویژگی های محیطی رودخانه قره چای به ویژه عرض، قطر متوسط سنگ بستر، ارتفاع و عمق رودخانه می شوند، می توانند پراکنش ماهی سفید رودخانه ای در این اکوسیستم آبی را تحت تاثیر قرار دهند. از این رو، از مهم ترین اقدامات مدیریتی و حفاظتی برای حفاظت از جمعیت این گونه در رودخانه قره چای می توان به جلوگیری از احداث موانع و سدها در مسیر رودخانه و استخراج شن و ماسه از بستر رودخانه اشاره کرد. علاوه براین، جلوگیری از ورود فاضلاب های با منشا شهری، صنعتی و کشاورزی و پساب های آبزی پروری به این رودخانه نیز تاثیر به سزایی در بهبود شرایط اکولوژیک ماهیان از جمله ماهی سفید رودخانه ای خواهد داشت.

کلیدواژه ها:

Squalius namak ، عمق رودخانه ، عرض رودخانه ، سرعت جریان آب ، نیترات